کشف کتیبه ساسانی درمجموعه تاریخی نقش رستم

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، مرکز فارس، حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با بیان اینکه در حین کاووش و انجام کار‌های حفاظتی در نقش رستم، کتیبه‌ای از دوره ساسانیان در این یادمان تاریخی کشف شده است، گفت: امیدواریم با بررسی‌های بیشتر بتوانیم تعداد بیشتری از این کتیبه‌ها را در این مکان بسیار مرموز و ناشناخته پیدا کنیم.
وی افزود: در بالای کوه حسین که منتهی به نقش رستم است نیز تعداد زیادی نقش و نگار و کتیبه وجود دارد و حتی برخی از آن‌ها برای نخستین بار کشف و گزارش می‌شوند و در حال حاضر نیز یک کتیبه جدید که به خط پهلوی نگاشته شده و متعلق به دوره ساسانیان است در این محل کشف شده که کارشناسان در حال خوانش آن هستند.
فدایی ادامه داد: کتیبه‌ای که در بالای کوه حسین یافت شده، به ظاهر کتیبه ساده‌تری است و مطمئنا در بالای این کوه شاهد اتفاقات زیادی خواهیم بود، دیواری که در پایین کوه وجود دارد در بالای کوه نیز حدود پنج کیلومتر و باضخامت زیاد، ادامه پیدا می‌کند.
وی بیان کرد: به نظر می‌رسد که این محوطه مقدس بوده و به غیر از دیوار، آثاری از قلعه، بند دوره هخامنشی و شواهدی از آثار تحت‌الارضی موجود است که شامل قطعات سفال است و نشان از استقرار دوره‌های مختلف تاریخی در این مکان دارد که این بخش از نقش رستم، کمتر شناخته شده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید همچنین در مورد کشف کتیبه‌ای در نقش رستم که سال گذشته خبرساز شده بود، گفت: آن کتیبه در آرامگاه داریوش یافت شد و تنها آرامگاه هخامنشی که در نقش رستم کتیبه دارد، آرامگاه داریوش است.
وی افزود: تقریبا تمام کتیبه‌های آرامگاه داریوش خوانده‌شده است و آنچه سال ۹۸ خبرساز شد، بخشی بود که در سال‌های گذشته از میان لایه‌های رسوبی خارج‌شده بود، اما از دید پژوهشگران برای خوانش دورمانده بود. از این‌رو سال گذشته مجدد خوانده شد.
اتمام مرمت نقش هرمز دوم در نیمه اول اردیبهشت
فدایی با اشاره به اینکه در سال گذشته، دو کارگاه خیلی مهم در نقش رستم برپا شد که بزرگ‌ترین آن‌ها در آرامگاه خشایارشا بود، گفت: در حوزه حفاظت‌های اضطراری در این آرامگاه کار‌های خوبی انجام گرفت و چهار نیروی کارشناس مرمت و یک استادکار در این آرامگاه فعال هستند.
وی ادامه داد: در کنار این آرامگاه، کار حفاظت از نقش برجسته هرمز دوم که از جمله نقش‌های ساسانی در مجموعه نقش رستم است در زمستان پارسال آغاز شده و اگرچه این نقش برجسته، بسیار فرسوده و آسیب دیده است، اما عملیات پاکسازی و استحکام بخشی آن در نیمه اول اردیبهشت به اتمام خواهد رسید.
یکی از نقوش مهم و برجسته مجموعه نقش رستم، نقش پیروزی هرمز دوم بر دشمن است که درست در زیر آرامگاه اردشیر اول قرار دارد و با توجه به موقعیت قرارگیری در معرض عوامل گوناگون محیطی، جوی و جاری شدن آب باران بر روی سطح اثر دچار آسیب‌های شدید از جمله فرسایش، رشد گلسنگ و تورق گردیده است
تهیه پرونده میراث جهانی نقش رستم
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به تهیه پرونده ثبت جهانی نقش رستم، گفت: تاکنون حدود ۷۰ درصد اطلاعات در خصوص این یادمان تاریخی آماده شده است و امیدواریم با آماده سازی مستند‌ها این پرونده امسال آماده ارائه شود.
فدایی افزود: قرار است این پرونده، متممی بر پرونده تخت جمشید باشد و سال‌هاست که در مورد پرونده نقش رستم در حال رایزنی بودیم، اما به‌طور ویژه از ۲ سال گذشته، نقش رستم را به یک پایگاه دائمی تبدیل کردیم که قبل از آن بیشتر در تخت جمشید بودیم و حضور به صورت کارشناسی و مطالعات پژوهشی در نقش رستم کمتر بود.
وی تصریح کرد: برای آنکه بتوانیم پرونده جهانی نقش رستم را کامل کنیم، بررسی و مستند نگاری را نه تنها در نمای جلویی و پایین کوه حسین، بلکه در بالای کوه دنبال کردیم و افزون بر این در سال ۹۵ با استفاده از فناوری‌های موجود، نقشه‌برداری دقیقی از داخل و بالای کوه حسین تهیه کردیم که این اطلاعات برای پرونده مورد نیاز بود.
به گفته فدایی، هم اینک پنج کارشناس در زمینه حفاظت، باستان‌شناسی و کارشناسی در مجموعه نقش رستم حضور دارند تا اطلاعات مربوط به این پرونده را به صورت عملی تهیه کنند.
بخش عمده نقش رستم هنوز ناشناخته است
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اظهار داشت: بیشتر افراد به صورت عادی، نمای جلوی نقش رستم را که همانا آرامگاه‌ها هست، مشاهده می‌‍کنند در حالیکه نباید فراموش کرد که مجموعه نقش رستم، یک محوطه بسیار بزرگ است که بخش عمده و نادیده این محوطه در بالای کوه حسین قرار دارد که در واقع این مکان را به شهر مردگان می‌شناسیم و در دوره هخامنشیان رونق زیادی داشت.
فدایی ادامه داد: البته در دوره هخامنشیان اتفاقات زیادی در این منطقه رخ داده و این مکان از جایگاه مقدسی برخوردار بوده و همین امر موجب شد که در دوره ساسانیان اهمیت این منطقه نه تن‌ها کمرنگ نشود بلکه توسعه بیشتری پیدا کند و ساختار‌های معماری زیادی در این دوره به آن اضافه شود.
وی اضافه کرد: دیواری که در مقابل آرامگاه‌ها داریم به‌احتمال‌زیاد متعلق به دوره ساسانیان است و بخش عمده‌ای از اتفاقات تاریخی، بالای کوه حسین است که هنوز آن‌ها را مشاهده نکرده‌ایم و این آثار نه تنها برای بازدیدکنندگان قابل‌رویت نیست بلکه بسیاری از متخصصان نیز شاید دسترسی به آن مناطق نداشته باشند.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید همچنین به موضوع کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و به وجود آمدن شکاف‌ها و ترک‌هایی که در تخت جمشید و نقش رستم ایجاد شده گفت: در یک دهه گذشته با پدیده خشکسالی مواجه بودیم و از حدود هفت سال قبل شاهد نمایان شدن شکاف‌ها و ترک‌ها در نقش رستم هستیم.
فدایی ادامه داد: بنا بر نظر کارشناسان اگر وارد دوره ترسالی که اکنون شواهد آن آشکار شده است، بشویم و این روند ادامه یابد، بخشی از زمین می‌تواند خود را ترمیم کند و می‌توان امیدوار بود که با ترمیم وضعیت زمین، از گسترش شکاف‌ها و در نهایت فرونشست زمین جلوگیری شود.
وی اضافه کرد: ما نگران به وجود آمدن فرو چاله در نقش رستم و مجموعه تخت جمشید هستیم، اما اگر زمین خود را ترمیم کند این نگرانی کاهش می‌یابد، ضمن اینکه در سال‌های پیشین، شکاف‌ها و یا ترک‌هایی که در این ۲ یادمان تاریخی ایجاد شده را به صورت مستمر با مخلوط ریزی، که بتواند موجب استحکام این آثار تاریخی شود، پُر کرده‌ایم.
فدایی، در مورد شرایط کنونی شکاف‌های نقش رستم گفت: با وجود بارندگی‌های، می‌توان گفت وضعیت ترک‌ها و شکاف‌ها نسبت به گذشته تا حدودی بهتر شده است، اما نباید فراموش کرد که در سال‌های گذشته بعد از هر بارندگی، بسیاری از شکاف‌ها شسته می‌شدند و به جای آن‌ها آب در این مکان فرو می‌رفت لیکن از اسفند ۹۸ تاکنون با وجود چندین نوبت بارندگی، هیچ شکاف جدیدی در نقش رستم شاهد نبودیم، هر چند که این بدان معنا نیست که مشکل کاملا رفع شده بلکه باید به فکر راهکاری نهادینه‌تر باشیم.
به گفته وی، برداشت زیاد از حد اهالی شهرستان مرودشت از آب‌های زیرزمینی یکی دیگر از مشکلات این منطقه است، به گونه‌ای که به گفته کارشناسان حدود ۱۵ سال قبل، سطح آب‌های زیرزمینی در این شهرستان در حدود ۲۰ متر بود، اما اکنون این عمق به بیش از ۲۰۰ متر رسیده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید بیان کرد: نباید فراموش کرد که بخش پایدار منطقه مرودشت، میراث فرهنگی است و توسعه بدون توجه به این بخش نادرست است و می‌توان گفت، میراث فرهنگی و توسعه پایدار گردشگری می‌تواند جایگزینی برای کشاورزی در این منطقه باشد.
نقش رستم نام مجموعه‌ای باستانی در روستای زنگی‌آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت از توابع استان فارس است که در فاصله حدود ۶ کیلومتری تخت جمشید قرار دارد.
این محوطه باستانی یادمان‌هایی از عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده‌است و از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا ۶۲۵ میلادی همواره مورد توجه بوده‌است. آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی، نقش برجسته‌های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش‌برجسته ویران‌شده‌ای از دوران عیلامیان در این مکان قرار دارند.
مجموعه تاریخی تخت جمشید که متعلق به دوره هخامنشیان است یکی از چهار اثر ثبت شده استان فارس در فهرست آثار جهانی است که در سال ۱۹۷۹ میلادی با شماره ۱۱۴در سازمان جهانی علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) ثبت شد. مجموعه جهانی تخت جمشید در شهرستان مرودشت و در فاصله ۶۰ کیلومتری شمال شیراز واقع شده است.