«فتح خرمشهر» نماد پیروزی ایران در نبرد با بعثی‌ها

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، سرلشکر پاسدار «محمدعلی جعفری» فرمانده قرارگاه فرهنگی و اجتماعی بقیه‌الله (عج) امروز (سه‌شنبه) در نشست «واکاوی عملیات بیت‌المقدس» اظهار داشت: با فتح خرمشهر پیروزی واقعی و اصلی ایران بر عراق صورت گرفت و در سوم خرداد ۱۳۶۱ پیروزی قاطع نظامی بر عراق و همراهان خارجی اش حاصل شد و دلیل آن هم این بود که این شهر به نماد برتری عراقی‌ها تبدیل شده بود.
وقتی خرمشهر سقوط کرد، ناراحتی بین رزمندگان به وجود آمد و آزادسازی خرمشهر واقعا معجزه بود، چراکه این آزادسازی با هیچ اصول نظامی و کلاسیکی سازگار نبود، لذا طرح عملیاتی بیت المقدس و عبور از رودخانه کارون و به سمت مرز رفتن در آن شرایط، آن هم با نیرو‌های پیاده، کار بسیار دشواری بود.
وی ادامه داد: قصد داشتیم در یک شب بیش از ۲۰ تیپ و هزاران نیرو را از روی پل‌هایی که روی رودخانه کارون ساخته بودیم، عبور دهیم و دشواری‌های عملیات بیت‌المقدس به حدی بود که هیچ فردی باور نمی‌کرد که پیروزی حاصل شود. در تمام عملیات‌ها رمز موفقیت ما غافلگیری دشمن و به کارگیری روش‌هایی بود که در اصول نظامی نمی‌گنجید و اصل غافلگیری منجر به غلبه بر نیرو‌های عراقی شد. در عملیات «فتح‌المبین» نیز با همین شیوه برنامه‌ها را اجرا کردیم که موفقیت‌هایی نیز حاصل شد.
فرمانده قرارگاه فرهنگی و اجتماعی بقیه الله (عج) افزود: با وجود موانع بسیاری که صدام سر راه رزمندگان اسلام در اطراف خرمشهر قرار داده بود، ورود به خرمشهر بسیار دشوار بود و رزمندگان اقدام به دور زدن خرمشهر کرده و به عبور از رودخانه کارون روی آوردند که دشمن فکر این کار را اصلا نکرده بود.
وقتی خرمشهر آزاد شد، یک احساسی به وجود آمد که باید جنگ به اتمام برسد و اینکه، چون خاکی از ایران در دست عراقی‌ها نیست باید جنگ خاتمه یابد و علت اصلی ایجاد این شبهه در تابستان ۶۱، نیز همین بود که تمام خاک ایران دست نیرو‌های خودی است و از طرفی عراق نیز عقب‌نشینی کرده بود که این کار صدام نیز افکار عمومی را مبنی بر اتمام جنگ تقویت کرد.
جعفری خاطرنشان کرد: البته این شبهه را اگر از بُعد مادی و غیراسلامی ببینیم، درست است، ولی برنامه‌های ما مبتنی بر قوانین اسلام بود و اکثر کسانی که به دنبال پایان جنگ بودند، جهان را از بُعد مادی نگاه می‌کردند. امروزه دفاع مقدس یک اثری روی پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی در دنیا ایجاد کرده است و این موضوع کاملا حس می‌شود.
وی افزود: از طرفی به دلیل اینکه یک حس پیروزی نظامی به وجود آمده بود، برخی به دنبال اتمام جنگ بودند؛ اما صدام در آن دوران بحث آتش‌بس را مطرح کرده بود و این موضوع در منطق اسلام اصلا قابل قبول نیست چرا که عراق به خاک ایران تجاوز کرده بود و خسارات جانی و مالی بسیاری را برجای گذاشته بود و حالا که در خرمشهر شکست خورده، توطئه عقب‌نشینی و آتش‌بس را در فکر داشت.
طبیعی بود که رژیم بعثی توان خود را از دست داده بود و با عقب نشینی به دنبال تجدید قوا بود و علت عقب‌نشینی آن‌ها هم بر اساس گفته خود صدام، صرفه‌جویی در نیرو‌های پدافندی و بازسازی سایر نیرو‌ها برای حمله جدید و پوشاندن نقاط ضعف خودشان بود. صدام هرگز برای ما قابل اعتماد نبود، همانطور که بعد از پذیرش قطعنامه دوباره به خاک ایران حمله شد، ما معتقد بودیم که صدام دوباره به خرمشهر حمله خواهد کرد.
فرمانده قرارگاه فرهنگی و اجتماعی بقیه الله (عج) ادامه داد: از طرفی در آن دوران رژیم اشغالگر قدس به جنوب لبنان حمله کرده بود و برخی از رزمندگان نیز به لبنان رفتند و شاید این موضوع نیز منجر به این شد تا برخی بگویند که جنگ با عراق باید خاتمه پیدا کند، چراکه معتقد بودند ما در دو جبهه قادر به جنگیدن نیستیم.
همچنین وقتی بعد از فتح خرمشهر به سمت خاک عراق رفتیم، این اقدام نیاز به اجازه حضرت امام خمینی (ره) داشت و این طور نبود که رزمندگان به دلخواه کاری را انجام دهند. مهمترین نکته در آن دوران، خواسته‌های به حق جمهوری اسلامی ایران بود که اکثر آن حول تنبیه متجاوز پایه‌ریزی شده بود.
سرلشکر جعفری گفت: یک ماه بعد از آزادسازی خرمشهر جلسه‌ای برقرار شد و نتایج جلسه نیز این بود که باید بر تقویت قوای نظامی تاکید شود. از طرفی منتظر فرمان امام خمینی (ره) نیز بودیم تا اینکه جنگ را ادامه دهیم یا خیر و بحث‌های پیش‌آمده درباره اظهار نظر فرماندهان درباره ادامه جنگ یا اتمام آن، در زمانی بود که امام راحل هنوز فرمانی نداده بودند، ولی همه فرماندهان بر قابل اعتماد نبودن صدام هم‌نظر بودند.
وی افزود: هدف اصلی عملیات بیت‌المقدس آزادسازی خرمشهر بود و ما با دور زدن این شهر، حتی قادر بودیم تا بخشی از بصره را نیز بگیریم با این دلیل که آن‌ها خرمشهر را گرفتند ما نیز بخش‌هایی از بصره را بگیریم، ولی در مرحله سوم و چهارم این عملیات، توان ما هم تحلیل رفته بود. از طرفی طرح گرفتن بصره برای فشار به عراق برای ترک کردن خرمشهر در زمان بنی صدر نیز نوشته شده بود، ولی آن چیزی که واقع بود و در صحنه عمل نیز رخ داد، همان طرحی بود که در عملیات بیت‌المقدس انجام دادیم.
فرمانده قرارگاه فرهنگی و اجتماعی بقیه الله (عج) با بیان اینکه حرف صدام بر عقب نشینی ادعایی بیش نبود، گفت: ما مطمئن بودیم که صدام نیروهایش را عقب نخواهد کشید و همین قابل اعتماد نبودن آن‌ها منجر به این شد که اجازه ورود به خاک عراق از سوی امام راحل داده شود. همچنین سازمان‌های بین‌المللی نیز کشور عراق را به عنوان کشوری متجاوز اعلام نمی‌کردند، لذا حفظ حالت هجومی رزمندگان مقابل چنین دشمنی که هرگز قابل اعتماد نیست، منطقی بود.
سردار جعفری درباره تحرکات نظامی نیرو‌های صدام با اعلام عقب‌نشینی از مواضع خود اظهار داشت: حزب بعث با پشتیبانی‌های تسلیحاتی که داشت، بازسازی یگان‌ها را در اسرع وقت انجام می‌داد و از طرفی با چهار عملیات بزرگ ما در هشت ماه ابتدایی جنگ، قطعا توان آن‌ها نیز تحلیل رفته بود؛ بنابراین صدام به این نتیجه رسیده بود که باید در پشت مرکز مستقر شود و به نوعی با تقویت سیستم پدافندی، از کشور خودش دفاع کند و با استقرار در مرز، نیرو‌های آفندی خود را برای حمله‌ای جدید ذخیره کند. شکست صدام در چندین عملیات، منجر به این شد که آن‌ها به ما التماس کنند که آتش‌بس را قبول کنیم که ما با درایت امام راحل این کار را نکردیم و همین حفظ حالت هجومی رزمندگان یکی از عوامل اصلی غلبه بر دشمن بود.
وی در خصوص تصمیم‌گیری برای پایان جنگ و اینکه آیا فرماندهان نظامی مسئول این تصمیم‌گیری بودند یا خیر، گفت: شروع جنگ و پایان آن به دست فرماندهان نظامی نیست بلکه عوامل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در آن تعیین‌کننده است، ولی ما هیچ تصوری درباره پایان جنگ نداشتیم و تصور و ایده‌آل ما این بود که پایان جنگ با ساقط شدن صدام رخ دهد. در آن دوران آقای هاشمی رفسنجانی به ما گفت که شما یک عملیات بزرگ دیگر را انجام دهید و ما نیز با مذاکره با مجامع بین‌الملل به دنبال احقاق حقوق ایران و معرفی کشور عراق به عنوان کشوری متجاوز از سوی کشور‌های دیگر هستیم. جمهوری اسلامی در دفاع مقدس تنها بود و کشور عراق با حمایت کشور‌های دنیا به مصاف ما آمده بود و ما با این شرایط موفق به آزادسازی خرمشهر شدیم که پیروزی بزرگی نیز بود، ولی ما زمانی می‌توانستیم بگوییم که پیروزی حاصل شده است که متجاوز تنبیه شده باشد و به همین دلیل هم بود که حضرت امام خمینی (ره) قطعنامه ۵۹۸ را برای اولین‌بار نپذیرفت.

فرمانده قرارگاه فرهنگی و اجتماعی بقیه‌الله (عج) ادامه داد: پیروزی در عملیات‌ها اعتماد به نفس بالایی را به فرماندهان می‌داد و ما با استفاده از نقطه ضعف دشمن و اصل غافلگیری عملیات‌ها را انجام دادیم. ولی ادامه عملیات‌ها در خاک عراق شرایط پیچیده تری داشت و نمونه آن هم این بود که در عملیات رمضان با اینکه نیرو‌های دشمن را منهدم کردیم، ولی به اهداف خود نرسیدیم؛ بنابراین با اینکه شرایط ادامه جنگ در خاک عراق دشوار بود، اما رزمندگان با روحیه‌ای که از پیروزی‌های گذشته کسب کرده بودند، این کار را جلو بردند.
سردار جعفری درباره عملیات رمضان نیز اظهار داشت: ما در این عملیات مشکلی در شناسایی نداشتیم و هدف رسیدن به رودخانه اروند بود، لذا اول باید منطقه شلمچه بررسی می‌شد و با توجه به موانع بسیار بالا در شلمچه به سمت پاسگاه زید رفتیم و لشکر امام حسین (ع) عملیات را از آنجا شروع کرد و بعد از گذشت چندین ماه، تصمیم گرفتیم تا جنگ را به سمت عملیات‌های آبی ـ خاکی ببریم که پیروزی‌ها نیز حاصل شد.
وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران بعد از پیروزی‌ها که منجر به عقب‌نشینی دشمن شد به دنبال این بود تا کشور عراق به عنوان کشوری متجاوز معرفی شود و از طرفی حقوق ایران نیز که بر اثر تجاوز عراق تضعیف شده بود، استیفا شود و اگر این دو مورد انجام می‌شد، جنگ نیز خاتمه می‌یافت.
فرمانده قرارگاه فرهنگی و اجتماعی بقیه‌الله (عج) ادامه داد: همانطور که در شرایط امروز و مذاکره با آمریکا اختلاف نظر‌هایی وجود دارد، در آن دوران نیز اختلاف نظر این چنینی در خصوص پایان یا ادامه دادن جنگ وجود داشت. امروز برخی می‌گویند که در مذاکرات هسته‌ای و برجام سودی به کشور نرسیده است و برخی نیز می‌گویند که چیز‌های بسیاری از آمریکا گرفته‌ایم و تا همین یک سال گذشته هنوز برخی به فکر مذاکره با آمریکا بودند و ما معتقدیم که این افکار، حاصل از تفکر لیبرالی و غیراسلامی است که در دوران جنگ نیز وجود داشت.
سردار جعفری درباره اختلاف نظر بین فرماندهان برای طراحی عملیات بیت‌المقدس گفت: در آن دوران برخی معتقد به جنگ انقلابی بودند و برخی نیز معتقد به جنگ کلاسیک، اما وقتی دستوری از سوی امام راحل گرفته می‌شد، همه به آن دستور عمل می‌کردند و همین اختلاف نظر‌ها در موضوع ورود به خاک عراق نیز وجود داشت که با دستور امام (ره) مبنی بر ادامه جنگ و اجازه ورود به خاک عراق، پایان یافت.
وی گفت: این نکته را نیز یادآور شوم که دستور امام راحل مبنی بر ادامه جنگ و ورود به خاک عراق تصمیم سختی بود و برخی نیز اعلام می‌کنند که امام خمینی (ره) به دلیل اصرار برخی فرماندهان مبنی بر ادامه جنگ این دستور را صادر کردند که ادعای درستی نیست و اینکه امام راحل اعلام کردند که راه قدس از کربلا می‌گذرد، مبتنی بر مبانی اسلام بود. از طرفی فرماندهان نظامی امکان ادامه جنگ در خاک عراق را به حضرت امام خمینی (ره) اطلاع می‌دادند، ولی این طور نبود که به امام فشاری وارد شود و از آنجا که همه فرماندهان باور پیروزی بر دشمن بعثی را داشتند، هیچ مشکلی با ادامه جنگ در خاک عراق وجود نداشت.
فرمانده قرارگاه فرهنگی و اجتماعی بقیه‌الله (عج) در پایان بیان کرد: تجارب دفاع مقدس درس‌هایی دارد و ما باید آن‌ها را با شرایط امروز تطبیق دهیم که متاسفانه کمتر به این موارد پرداخته می‌شود.