پخش زنده
امروز: -
حوادث سوریه نشان داد ایران محور ثبات در منطقه است
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت: نقش ایران در خلال این ۱۰ سال گذشته الان با حوادث سوریه ثابت شد، نقش ایران ثبات ساز بود یعنی حرکت ایران همواره در مخالفت با هر نوع تغییر ژئوپلیتیکی تعریف شده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ گفت و گوی ویژه خبری با حضور عباس مقتدایی، نائب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، ابوالفضل ظهره وند، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، سردار اسدی مستشار پیشین ایران در سوریه و آقای حسینی، خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما در بیروت لبنان به موضوع آخرین تحولات منطقه پرداخت.
سوال: آقای ظهره وند، بپردازیم به موضوع سوریه، درگیری‌هایی که در روزهای اخیر شاهد بودیم، این درگیری‌ها چطور شروع شده و چرا این درگیری‌ها در این کشور افزایش پیدا کرده و ما شاهد شدت درگیری‌ها هستیم؟
ظهره وند: ما امروز با صحنه‌ای مواجه هستیم که البته کارشناسان ایرانی پیش بینی می‌کردند ولی رسانه‌های غربی تلاش داشتند از این تحولی که شکل داده بودند در صحنه سوریه، به عنوان یک تحول اساسی در غرب آسیا و در این نقطه یاد بکنند. خیلی هم سرمایه گذاشتند حیثیتشان را به صحنه آوردند ولی ما پیش بینی مان این بود که ذات این حرکت تضاد دارد با استقلال سوریه، با آرمان‌های مردم سوریه و روندی را که ما پیش بینی می‌کردیم، این است که این روند نمی تواند به سمت انسجام ملی برود و شاهد بودیم در همان بدو امر اسرائیل وارد صحنه می‌شود و بی توجه به ملاحظات مصالح ملی سوریه تمام مراکز کلیدی و حساسشان را نظامی و غیرنظامی را بمباران می‌کند و بعد از آن بالاتر این که می‌آید وارد صحنه می‌شود و عملا الان سه بخش یا سه تا استان این کشور را به اشغال در آورده و می‌رود به سمت این که شاید فرض کنید یکی از اینها را هم به عنوان یک کشور جدید حتی مطرح کند.
یعنی داریم می‌رویم به مسیر تجزیه، در شرق و شمال شرق ادلب و همچنین مجاور با حلب و یا جنوب فرات درگیری‌ها را می‌بینیم تشدید شد. نیرو‌هایی که در آن سمت وارد شدند از ادلب در درگیری تحت عنوان نیرو‌های دموکرات و ارتش دموکراتیک که پشتیبانی می‌شدند از سمت ترکیه، این یک بخش دیگر کار بود، از آن بالاتر ماهیت این دولتی را که در آنجا شکل دادند توسط آقای جولانی که یکی از آن ۹ عنصر کلیدی شورای مرکزی داعش بود هشت تا از آنها از بین رفته بودند، ایشان با یک دکور جدید با کراوات و سبک و سیاق جدید آوردند. عنوان می‌شود که در رویکرد ایشان تغییری ایجاد نشده، از همان لحظه نیرو‌های تکفیری ظهور و بروز کردند و ناامنی را شکل دادند. برغم این که در یک هفته یا ۱۰ روز اول دائما جشن و پایکوبی بود بعنوان استقبال از یک سیستم سیاسی جدیدی که می‌تواند به کل منطقه تسری داده بشود ولی این روند ادامه پیدا کرد و ما دیدیم در بخش‌های مختلف مسیحی‌ها به نوعی معترض شدند به رفتار تکفیری ها، علوی‌ها که بخش مهمی از جامعه سوریه را تشکیل می‌دهند، اینها مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و اینها عمدتا رفتند به سمت شمال غرب در لاذقیه در طرطوس در آنجا متمرکز شدند و باز به همین ترتیب این ادامه پیدا کرد در جایی که دیگر اعتراضات به خیابان کشیده شد و خود معترضان را به رگبار و گلوله بستند و از آنجا نیرو‌هایی هم این جا شکل گرفتند تحت عنوان نیروی مقاومت اسلامی و پاسخ اینها را دادند و در این دو سه روز گذشته ما شدیدترین رفتار غیرانسانی را شاهد بودیم که حداقل آماری که الان اعلام شده رقمی در حدود ۴ هزار کشته است که عمدتا زنان و کودکان و غیرنظامیان هستند در منطقه لاذقیه، بخشی از اینها پناه بردند به پایگاه هوایی حمیم که هنوز در کنترل روس‌ها هاست.
سوال: به موضوعی اشاره کردید بیشتر راجع به آن با هم صحبت کنیم موضوع تقسیم یا تجزیه سوریه به دست گروه‌هایی که درگیر هستند چه بازیگران داخلی، چه بازیگرانی که در عرصه بین الملل دارند اوضاع و احوال سوریه را هدایت می‌کنند، آقای مقتدایی؛ روند درگیری‌ها را آقای ظهره وند به آن اشاره کردند، اما ریشه این درگیری‌ها کجاست؟ علل اصلی این اختلافات چیست؟
مقتدایی: عمدتا مخالفان سنی تلاش کردند تا دولت بشاراسد ساقط بشود. بعد از این جریان ذهنیت این بود که یا حداقل ادعا این بود که هم امنیت ایجاد می‌کنیم، هم می‌توانیم معیشت بهتری را ایجاد بکنیم و خیلی قول‌ها و وعده‌ها و وعید‌هایی داده شد که الان امروز که نگاه می‌کنیم می‌بینیم که اولا زمینه‌هایی برای تجزیه سوریه ایجاد شده، کما این که الان کردها نگرانی‌های خودشان را دارند در سوریه، علویان که اینها در بخشی از استان‌هایی هستند که آقای ظهره وند هم به آن اشاره کردند اینها عمدتا دور بودند از بحث‌های قبلی و این ها، مخالفان حکومت جدید در آنجا رفتند مستقر شدند اینها حدود دو میلیون یا حتی بیشتر جمعیت دارند بنابراین اینها به دنبال این هستند که یک فضای تنفسی داشته باشند.
ذهنیتشان این است که در آینده سیاسی سوریه به آنها اجازه داده نمی‌شود که در عرصه‌های حکومتی باشند، همه این عوامل در کنار این که دخالت‌های بیگانگان در سوریه بسیار زیاد شد و توانمندی محدودی توسط حاکمان جدید در تامین امنیت وجود دارد و شما دیدید مثلا صهیونیست‌ها آمدند ورود کردند بعد از این که جولانی آنجا مستقر شد، آمدند بمباران‌هایی را انجام دادند در خاک سوریه آمدند، همه این عوامل باعث شده که نوعی احساس ناامنی واقعی بوجود بیاید و از آن طرف هم مردم سوریه الان متوجه شدند که در یک بازی رسانه‌ای قرار گرفتند یعنی از یک سمت به آنها قول‌هایی دادند و یک دکوری را ایجاد کردند، گفتند ما مشابه این ویترین می‌خواهیم برای شما درست کنیم، الان در واقعیت می‌بینند که هزاران نفر را اینها یا کشتند یا مجروح کردند و به سرعت دارند قلع و قمع می‌کنند و وقتی نگاه می‌کنیم شکست در امنیت در حکومت جدید کاملا مشهود است واکنش سرکوبگرانه کاملا قابل مشاهده است.
سوال: نکاتی که آقای ظهره وند هم به آن اشاره کردند، توسط تحلیلگران و کارشناسان و حتی مقامات جمهوری اسلامی ایران همان ابتدا به ساکن تحولات سوریه روی آن تاکید شد.
مقتدایی: در واقع خطر تجزیه سوریه الان بیش از هر زمان دیگری قابل مشاهده است و از دست رفتن تمامیت ارضی یک کشوری که الان به عنوان کشوری است که قاعدتا می‌تواند در ناامنی یا امنیت درمنطقه ما اثرگذار باشد.
سوال: اقای ظهره وند، مسئله اختلاف و درگیری علویان، کردها، دوروزی‌ها با حکومت جولانی، حضور رژیم صهیونیستی در بخشی از سوریه، تجاوزاتی که انجام می‌دهد و اتفاقاتی که افتاده، راجع به مسئله تجزیه و تقسیم سوریه صحبت کنیم چقدر این سناریو‌ها جدی است؟
ظهره وند: سناریو جدی است از این زاویه که بازیگر اصلی این صحنه یک سمت آن ترکیه است یک سمت آن رژیم صهیونیستی و این دو کشور یا بگوییم دو تا بازیگر، چون رژیم صهیونیستی را من کشور نمی‌دانم بلکه یک پایگاه و ایستگاه اطلاعاتی و عملیاتی امریکا در منطقه است، به همراه اردن و برخی کشور‌های پیرامونی که اینها در حوزه خلیج فارس حمایت می‌کنند برنامه امریکا را دارند تطبیق می‌دهند، یعنی همین اتفاقی که افتاد و این اعتراضات شکل گرفت، آن عامل اصلی که تنش ایجاد کرد و مردم را نگران کرد یکی این بود که رژیم صهیونیستی رسما تهدی کرد و هشدار داد به جولانی که نیروهایت را ازجنوب سمت درعا و سویدا تخلیه می‌کنی و نیروی مسلح نباید داشته باشید.
از یک سمت دیگر چند تا پرواز هوایی داشت رژیم صهیونیستی و آنجا تنش ایجاد کرد با بمبارانی که صورت گرفت محیط متشنج شد و بعد هم این نیرو‌ها رفتند به سمت سرکوب مردم، یک نکته‌ای که به نظر من در کنار این اخبار و تحلیل را روی آن توجه کرد این است که نقش ایران را باید مقایسه کرد با طرف مقابلش که ترکیه است و از طرفی هم آمریکا، نقش ایران ما در خلال این ۱۰ سال گذشته، الان ثابت شده است، نقش ایران ثبات ساز بود یعنی حرکت ایران همواره در مخالفت با هر نوع تغییر ژئوپلیتیکی تعریف شده است.
در حالیکه شما می‌بینید مولفه‌های تروریستی را اینها می‌آورند بعنوان مولفه ژئوپلیتیکی در صحنه وارد می‌کنند یعنی الان کسانی که دارند درکنار آقای جولانی می‌خواهند ثبات ایجاد کنند زبان عربی نمی‌دانند، یعنی یا ازبک است یا چچن یا این که مثلا اویغور است یا تاجیک است، یک ملغمه‌ای درست کردند تحت عنوان مولفه‌های ژئوپلیتیکی آمریکا و این را می‌گویند که نیروی نیابتی است، درست است، اما نیروی کسانی که با ما همراستایی داشتند چه انصارالله باشد چه حزب الله باشد چه رژیم خود اسد و ارتش او و کسانی که با ما همکاری داشتند به اینها نیابتی نمی‌گویند، اینها مردمان منطقه هستند یعنی دو تا صحنه کاملا ماهیتا متفاوت را ما داریم می‌بینیم و الان هم که ایران راحت بیرون آمده و نظارت می‌کند، شما می‌بینید چه اتفاقی دارد برای این مردم می‌افتد.
همان مقطعی هم که داعش به منطقه آمد و مرحوم شهید حاج قاسم سلیمانی و دوستان شان رفتند در صحنه برای نجات منطقه و نجات مردم از سرکوب، کشتار قومی، این را دارند الان دوباره مقایسه می‌کنند، باز نکته بارزتر توجه به نقش غرب و اروپا است. اینها اسناد تاریخی است که می‌ماند شما نگاه می‌کنید وزیر خارجه فرانسه و وزیر خارجه آلمان می‌آیند خدمت آقای جولانی کسی که تروریست است ۱۰ میلیون دلار برای سر آن جایزه تعیین کردند و ابراز حمایت می‌کنند.
در قبال این جنایتی که امروز در در سوریه می‌شود حتی در سطح اروپا هم در افکار عمومی تشنج ایجاد کرده که چطور ممکن است ۴ هزار نفر زن و کودک را به این صورت قتل عام کنند و فیلمبرداری کنند و منتشر هم بکنند یعنی این چه نسبتی با آن هنجار‌ها و آن شعار‌هایی که شما می‌دهید دارد؟ از این منظر است که اگر ما بیشتر جلو برویم می‌توانیم بگوییم که چرا غرب در سراشیب افول و از دست دادن موقعیت نرم خودش در محیط بین الملل است.
سوال: ارتباط ما برقرار است با لبنان خبرنگار ما آقای حسینی، آقای حسینی درگیری‌هایی که در سوریه ادامه دارد، بازتاب این خبر‌ها در رسانه‌های بین الملل و منطقه و آنچه که نگرانی در این خصوص احساس می‌شود.
حسینی: امروز خبری منتشر شد در رسانه‌های ارتباط جمعی مختلف در لبنان و منطقه که یک هیئت وابسته به سازمان ملل متحد وارد سوریه شده مشخصا به مناطق ساحلی سوریه برای بررسی کشتاری که صورت گرفت در روزهای گذشته، واقعیت امر این است که هیچ هیئتی از سوی سازمان ملل وارد مناطق ساحل سوریه نشده، دو نفر یعنی یک سوئیسی و یک تبعه انگلیسی که گفته می‌شود اینها وابسته به یک سازمان امنیتی خارجی هستند اینها آنجا رفتند و این طور وانمود شد که اینها وابسته به سازمان ملل هستند و هیئت حقیقت یاب هستند این قضیه کاملا تکذیب می‌شود.
نکته دوم این که تعداد قطعی آمار قربانیان این حملاتی که صورت گرفت یا کشتار‌هایی که صورت گرفت حداقل حدود ۴ هزار نفر است. بیشتر این افراد کودکان و زنان هستند، تعداد زیادی از اجساد قربانیان به دریا ریخته شده تا صورت مسئله به طور کامل پاک بشود امروز هم در مناطق مختلفی از جبله، لاذقیه، بانیاس و طرطوس در دو استان ساحلی لاذقیه و طرطوس مواردی ثبت شد در حمله به افراد غیرنظامی و عده ای کشته شدند در حملات امروز که آمار دقیقشان هنوز مشخص نشده، امروز وزیر خارجه فرانسه با ابومحمد جولانی تلفنی گفت‌و‌گو کرد بدون آن که موضعی قطعی از سوی فرانسه اتخاذ بشود درباره این که فرانسه موضعی اتخاذ کند برای جلوگیری از روند کشتاری که البته یک مقدار این روند کمتر شده ولی همچنان ادامه دارد. نکته بعدی این است که با توجه به وضعیتی که الان وجود دارد مواردی امروز هم اتفاق افتاد که برخی از اهالی مناطق ساحلی سوریه و همچنین در مناطقی از دو استان حماه و حمص سوریه همچنان در حال مقاومت هستند علیه گروه‌های مسلحی که وابسته هستند به جریان حاکم و بیشتر این گروه‌ها افراد مسلح خارجی هستند یک مورد هم در شهر حماه ثبت شد که برخی از شخصیت‌های شهر حماه هم اعتراض کردند به نوع رفتار جریان حاکم در فضای حتی اهل سنت. یعنی تعداد زیادی از کسانی که درمناطق ساحلی سوریه کشته شدند اینها اغلب نیرو‌های علوی بودند، اما در میان اینها به تعداد زیادی از غیر علوی‌ها هم دیده می‌شوند یعنی هم اهل سنت و هم مسیحیان هم در این حملات کشته شدند، نکته‌ای که الان قابل توجه است این است که در حاشیه این حمله گسترده که زنان و کودکان را هدف قرار داد و کشتار‌های غزه را تداعی کرد در اذهان عمومی، موضوع حمله گسترده ارتش رژیم صهیونیستی و اشغال بخش‌های وسیعی از جنوب سوریه کاملا در حاشیه رفته الان. ارتش سوریه در نزدیکی پایتخت سوریه قرار دارد آخرین خبر هم این است که دقایقی پیش منطقه ضاحیه حرستا در حومه شهر دمشق از سوی گروه‌های مسلح وابسته به جریان حاکم مورد حمله قرار گرفتند معلوم نیست که امشب آنجا حجم کشتار در چه سطحی خواهد بود.
سوال: آقای مقتدایی آنچه که آقای حسینی اشاره کردند گویای ادامه تنش و درگیری‌ها و افزایش این درگیری‌ها در مناطق مختلف سوریه، مناطق مورد اشاره هم در خبر‌ها و هم در صحبت‌ها و گزارش‌های ایشان بود بازیگرانی که دارند ایفا می‌کنند در سوریه دقیقا به دنبال چه هدف‌هایی هستند؟ آمریکا، رژیم صهیونیستی، تجاوزاتی که دارد اتفاق می‌افتد، سناریو‌هایی که شاید از قبل‌تر در این کشور دنبال می‌کردند، قطر و ترکیه، اتحادیه اروپایی که به محض روی کار آمدن بخشی از تحریم‌های سوریه را در مورد حکومت حاکم سوریه می‌آید و کاهش می‌دهد و لغو می‌کند، دقیقا دنبال چه هستند؟
مقتدایی: تقریبا همه بخش‌هایی که از سابق به دنبال ناامن سازی منطقه بودند الان در سوریه فعال شدند، یعنی آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها به دنبال این هستند که یک کشور دارای انسجام و تمامیت ارضی این جا وجود نداشته باشد و ناامنی‌های آن را به نفع منافع خودشان می‌دانند یعنی دزدی و غارت نفت و منابع سوریه در موقعیت ناامنی برای آنها بهتر تامین می‌شود به دنبال آن هستند، از آن طرف به دنبال این هستند که کشور‌های تامین کننده امنیت را محدود بکنند، اینها فکر می‌کردند که می‌آیند با روی کار آوردن یک گروه تروریستی می‌توانند به اهداف خودشان برسند ولی واقعیت الان این است که در مجموع اگر نگاه کنید سوریه چند بخش از نظر نژادی و جغرافیایی دارد یا از نظر مذهبی و دینی، علوی ها، شیعیان و دوروزی‌ها اینها نه سنی هستند و نه این که اخوانی، از آن طرف اهل سنت یک بخششان بعثی‌ها هستند که بعثی‌ها با حکومت فعلی کاملا زاویه دارند و مخالف آن هستند، یک عده شان اصلا لاییک هستند و این لاییک‌ها زمینه ذهنی هم ندارند که گروه‌های سلفی و یا داعشی‌ها و امثالهم بیایند، یک گروهشان البته بخشی هستند که این بخش حداقلی است و تحریرالشام هم در زمره اینها قرار می‌گیرد.
پس با یک چنین فضایی مواجه هستیم از آن طرف کسانی که قبلا فکر می‌کردند با رفتن حکومت بشار می‌توانند جایگاه و پایگاه ویژه داشته باشند الان دچار مشکل شدند یعنی بعض از اسامی که شما بردید مثل قطر و عربستان و امارات و اینها را من اسم بیاورم و اضافه بکنم، اینها هم الان به دنبال این هستند که منافع خودشان را که فکر می‌کردند یک جوری به آنها برسند.
سوال: و گه گاه هم ذهنشان از به قدرت رسیدن گروه‌های تروریستی نگران هستند.
مقتدایی: نگرانی‌ها الان برای همه به نوعی هست غیر از کسانی که ناامنی را اصلا به عنوان یک هدف دنبال می‌کنند که آمریکایی‌ها و رژیم صهیونیستی در صدر آنها هستند، رقابت‌هایی که بین قطر و ترکیه وجود دارد در آنجا دارد خودش را نشان می‌دهد یا امارات و عربستان اگر قبلا یک فکر دیگری می‌کردند الان بعد از گذشت این مدت به این جمع بندی رسیدند که گویی نمی‌توانند به آن اهدفی که از قبل تعریف کردند و نفوذی که می‌خواهند در سوریه داشته باشند، داشته باشند، بنابراین مجموع اینها نشان می‌دهد که خردمندی جمهوری اسلامی ایران که معتقد است امور یک کشور را خود مردم آن کشور باید تامین کنند الان اثبات می‌شود. ما واقعا به دنبال این نبودیم که برویم توسعه طلبی بخواهیم بکنیم یا بخواهیم در خاک دیگر کشور‌ها نفوذ کنیم ما اگر در مقطعی به سوریه هم کمک می‌کردیم بخاطر این بود که دولت رسمی آنها از ما تقاضایی کرده بودند و ما مدافع امنیت درون زا در منطقه آسیا، غرب آسیا و مناطقی که خودمان هم در آن دخیل هستیم، بوده‌ایم، پس بنابراین ما الان بعنوان یک کشور کاملا دارای اقتدار، هوشمند، با صبر که موقعیت‌ها را دائم داریم رصد می‌کنیم و فعالیت‌های خودمان را هم داریم سازماندهی و ساماندهی می‌کنیم.
طرف‌هایی که فکر می‌کردند به سوریه می‌آیند و هر کدام یک باری را برای خودشان برمی دارند و یک منافعی را می‌برند، الان همه آنها دست شان خالی است و مردم سوریه در این قضیه بازنده شدند و همه کشور‌ها چه مسلمان و چه غیر مسلمان به این کشتار در سوریه کمک کردند مقصر هستند و در پیشگاه تاریخ باید باید پاسخگو باشند.
سؤال: آقای دکتر ظهره وند، برمی گردم به روزهای بعد از سقوط بشار اسد، جولانی در مصاحبه مخصوصاً با رسانه‌های خارجی تلاش کرد که یک تصویر و یک چهره دیپلماتیک را از خودش و هیئت حاکمه جدید سوریه ارائه کند. برمی گردم از آن تاریخ به روزهای اخیر و بپرسم که کار از دست حکومت حاکمه سوریه یعنی جولانی خارج شده است و این نقابی که آنها بر چهره زده بودند، افتاده است؟
ظهره وند: بله جولانی طرحی بود که قرار بود و هست که هم بتواند موقعیت منطقه را به ضرر ایران و مردمان خود منطقه شکل بدهد. چون این تازه آغاز این سناریو است و اینکه بتواند به دیگرانی که با ایران در تعامل هستند بگویند الگوی جایگزین می‌تواند دولت جولانی باشد. ولی این نیمه عمرش بسیار کوتاه بود. یعنی زمانی بحث می‌شد راجع به اینکه چرا آقای اسد نتوانست یک گفتمان فراگیر را شکل بدهد که کسانی که این چند میلیون رفته بودند و به حوزه‌ای که تحت حمایت ترکیه بود و یا در داخل ترکیه بود، پناهنده شده بودند، بتواند با اینها تعامل فعالی داشته باشد و از وقوع چنین ماجرایی جلوگیری کند. ولی امروز شما می‌بینید هیچ نقطه اشتراکی نمی‌تواند برای شکل گیری به یک گفتمان مشترک بین یک دولت که دولتی باشد فراگیر با افرادی مثل تروریست‌هایی که از اقصی نقاط جمع کردند و حتی زبان منطقه را قبول ندارند، دین منطقه را قبول ندارند، فرهنگ این منطقه را قبول ندارند و بخواهیم با اینها تعامل کنیم.
میخواهم بگویم فشاری که روی اسد و روی مردم سوریه بود امروز بینندگان و کسانی که بر تحولات ناظر هستند، می‌بینند. اسرائیل هم در آن چارچوب نیل تا فرات را الان دارد تلاش می‌کند و بلندی‌های جولان را که دو سوم آن را در کنترل داشت از این فرصت که پیش آمد استفاده کرد. آن بخش یک سوم دیگر را هم الان در اشغال آورده است، یعنی هزار و ۸۰۰ کیلومتر است که در کنترل درآورده است. یک دالانی دارد می‌زند موازی با مرز عراق به سمت فرات که به آن می‌گویند کانال داود، که امریکایی‌ها دارند در این طرح کار می‌کنند. یک پروژه‌ای است برای فرو ریختگی ژئوپولوتیکی منطقه و الان عراق در تهدید است. اما غافل شده‌اند از اینکه این اتفاقی که افتاد در برخورد با علویان، ساختار داخلی ترکیه را الان دارد تهدید می‌کند، چون جمعیتی در حدود ۲۵ درصد از مردم ترکیه علوی هستند، ۱۵ درصد از اینها کرد هستند. یعنی نیمی از جمعیت یا بیشتر، نیمی از جمعیت ترکیه الان احساس ناامنی می‌کنند از دولت ترکیه.
این برای خود ترکیه که دوست ما است، یک کشوری است که تهدید او تهدید ما هم محسوب می‌شود، اما در این باتلاق الان افتاده است، اسرائیل هم الان در این باتلاق است، الان خودش را باز کرده است. یعنی در این شرایط و اتفاقاتی که می‌تواند در کرانه باختری بیفتد، الان مصوب کرده‌اند که کرانه باختری اساساً ملزم است به رژیم صهیونیستی و فلسطینی‌ها باید به سمت اردن بروند. یعنی دارد رویای غیر صادقه را دنبال می‌کند و نمی‌داند که الان مقاومت جدیدی از درون سوریه دارد شکل می‌گیرد که شامل هم علویان است، هم شیعیان است، هم مسیحیان است و هم اهل سنت. الان این مجموعه دارند اتفاقاتی را شکل می‌دهد در بلندی‌ها و کوهستان‌های لاذقیه در آن منطقه الان نیروی مقاومت دارد خودش را ساماندهی می‌کند و من پیش بینی می‌کنم که اتفاق‌های سنگینی در داخل سوریه به وقوع بپیوندد.
سؤال: آقای دکتر مقتدایی، نارضایتی‌ها از حکومت جولانی دارد روزبه روز بیشتر می‌شود. وعده‌های اقتصادی، وعده‌های امنیتی حکومت محقق نشده است و نتوانسته است بحران عمیق سوریه را کنترل و حل کند. دکتر ظهره وند به فشار‌های داخلی و خارجی اشاره کردند که به مراتب دارد بیشتر می‌شود و با این اوضاع و احوال فکر می‌کنید وضعیت هیئت و حکومت حاکمه سوریه به چه سمتی خواهد رفت؟
مقتدایی: یک نگاه اجمالی به صحنه داشته باشیم. اینها آمده‌اند با کمک قدرت‌های بیگانه هم فراتر از مرز‌ها و هم بیرون از منطقه آسیا، به قدرت رسیده‌اند. مردمی که فریب رسانه‌ها را خورده بودند، راه را باز کردند و اینها آمدند و حاکم شدند. الان چه موقعیتی داریم، الان موقعیت این است که همه دارند بعنوان یک طعمه به سوریه نگاه می‌کنند و هر کس سعی می‌کند سهم خودش را از این طعمه برداشت کند. آنهایی که در منطقه هستند فکر می‌کنند با حضورشان در صحنه سوریه می‌توانند مشکلات خودشان را حل کنند.
ببینید برخی از کشور‌هایی که الان حامی جولانی هستند و کمک کردند که بیاید، اسم نمی‌آورم، بدهکارترین کشور‌های منطقه ما محسوب می‌شوند، وضعشان الان خوب است، دکور منطقه را وقتی نگاه می‌کنید وضعیت شان خوب است. ولی اینها خیلی بدهکار هستند، یعنی کوچک‌ترین مشکلی که پیش بیاید که نتوانند بدهی‌های خودشان را بدهند، نتوانند حوزه گردشگری شان را حفظ کنند، نتوانند صادراتشان را انجام بدهند، دچار مشکلات بسیار جدی و عمیقی خواهند شد. از آن طرف بیگانگانی که آمدند در این منطقه مثل امریکایی‌ها به دنبال ایجاد پایگاه و جایگاه برای خودشان هستند. فکر می‌کنند روس‌ها را از این منطقه بیرون کردیم، خودمان می‌آییم و مستقر می‌شویم. صهیونیست‌ها به دنبال این هستند که بیایند بخش‌هایی از آنجا را بگیرند برای اینکه امنیت خودشان را بیشتر حفظ کنند.
برخی از کشور‌های عربی فکر می‌کردند در این رقابت‌ها می‌توانند بیایند آنجا و پرستیژ و نفوذ بین المللی خودشان را افزایش بدهند. ایران هوشمندانه وقتی دید اتفاقی دارد می‌افتد، اعلام کرد که ما سرنوشت سوریه را معتقد هستیم خود مردم سوریه باید تأمین کنند و خود آنها باید نقش آفرینی کنند. ما الان واقعاً نگران کشتار‌هایی که آنجا می‌شود هستیم. بخشی از اینها علوی‌ها هستند بخشی‌ها هم غیر علوی‌ها هستند که دارند قتل عام می‌شوند. وقتی این موضوعات را نگاه می‌کنیم می‌بینیم که مردم سوریه در اثر سهل انگاری هایشان الان یکی از بازنده‌ترین‌ها در این صحنه هستند و امریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها در اینجا به دنبال کار‌های درازمدت هستند. کشور‌های منطقه هم بعضاً کمک کردند به باز شدن پای امریکایی‌ها در منطقه بیشتر از قبل. جمهوری اسلامی ایران معتقد است که امنیت درون زا و درونی این منطقه که خود همسایگان این امنیت را ایجاد کنند و همه هم به همدیگر کمک کنند برای امنیت بعنوان یک اصل است. ما این محور را داریم دنبال می‌کنیم، البته ایران هم از نظر دفاعی و هم از نظر سیاسی و هم در ابعاد دیپلماتیک واقعاً بعنوان یک کشور قدرتمند است.
یکی اینکه واقعیت‌ها را نبینیم، ما می‌گوییم واقعیت‌ها را ببینیم، این قدرت و قوت ایران است. یکی هم آن فعالیت‌های رسانه‌ای است که دائم دارد القاء می‌کند که ایران ضعیف شده است، این خلاف واقعیت است. واقعیت قوت ایران است و هرچه جلوتر می‌رود، صحت دیدگاه‌های ایران بیش از پیش هویدا می‌شود.
سؤال: سردار اسدی، راجع به علل ناآرامی‌ها و تنش‌ها و درگیری‌ها در سوریه صحبت بفرمایید و اینکه نقش هر کدام از بازیگرانی که در این صحنه و در این تحولات دارند ایفای نقش می‌کنند کدام است و به دنبال چه موضوعاتی هستند؟
سردار اسدی: همینطوری که شاهد هستید، همه این موضوع‌ها زیر سر شیطان بزرگ است و شیطان بزرگ است که همه این موضوعات را در منطقه رقم می‌زند. حتی در فلسطین و لبنان وقتی به صحنه نگاه می‌کنید می‌بینید هواپیما امریکایی است، سلاح‌های مدرن امریکا است، مهمات‌های امریکا است، طراحی امریکا‌ها است و همه این موضوعاتی که در منطقه درست کردند برای این است که ایران دارد مردم جهان را بیدار می‌کند و این غارتگران را رسوا می‌کند که اینها با حقوق بشر واقعاً بیگانه هستند، کاری به حقوق بشر ندارند، اینها فقط منفعت خودشان را می‌خواهند.
هر کجا لازم بود چشمشان را می‌بندند، هرچقدر انسان آنجا قتل عام شود، مثل غزه یا مثل امروز در سوریه. نظر بنده این است که در رأس همه اینها شیطان بزرگ امریکا است. این امریکا است که در منطقه دارد تلاش می‌کند، بله همانطور که دوستان هم فرمودند بعضی‌ها هم در منطقه مسیر شیطان بزرگ را هموار می‌کنند. اما اولین کسانی که ضرر می‌کنند، همان کسانی هستند که مسیر را برای شیطان بزرگ دارند هموار می‌کنند. ان شاءالله آینده درخشانی برای منطقه داریم، خصوصاً برای مردم قهرمان ایران که در این ۴۵ سال امتحان‌های خوبی دادند، با رهبری مقام معظم رهبری توانسته‌اند از گردنه‌های بسیار بسیار سخت عبور کنند و ما الان در وضعیت بسیار خوبی هستیم.
سؤال: من بخشی از تأکید شما و بخشی از تأکید دکتر مقتدایی را طرح سؤال کنم، هر دو بزرگوار همچنین دکتر ظهره وند اشاره کردید به قدرت و عظمت و عزت ایران و همچنین قدرت مقاومت در منطقه. من برمی گردم به سخنرانی رهبر انقلاب بعد از تحولات سوریه که اشاره کردند که سوریه به دست جوانان سوری ان‌شاءالله آزاد خواهد شد و تحولاتش را شاهد خواهیم بود. وضعیت تحولات آینده سوریه را با وجود محور مقاومت، با وجود جوان‌های سوری و با وجود صحنه‌ای که الان درگیری‌های اجزاء مختلف داخلی است، چطور می‌بینید؟
سردار اسدی: بنده با شناخت دقیقی که دارم و مدت‌های زیادی توفیق داشتم هم در لبنان و هم در سوریه و هم قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب، در آن منطقه بوده‌ام، مردم بسیار توانمندی هستند، مردم بسیار سخت کوشی هستند و بسیار به نظر حقیر آینده درخشانی دارند. اما برای این عزت و عظمتی که باید آینده داشته باشند، به نظر من این مسائل نیاز است. ببینید برای این انقلاب که باید پیروز می‌شد، ما از سال ۴۲ تا ۵۷ خون دادیم، شهید دادیم، زندان رفتیم، شکنجه شدیم، همه اینها را پشت سر گذاشتیم تا انقلاب ما پیروز شد و آن انفجار نور اتفاق افتاد و منطقه را روشن کرد. الان این در سطح بالاتر آن دارد در کل منطقه اتفاق می‌افتد. یک وقتی برای کشور ایران بوده است که از دست شاهی که ریشه ۲ هزار و ۵۰۰ ساله داشته است، از دست آن ظالم‌ها نجات پیدا کند. امروز بنا است که کل منطقه، تمام کشور‌های اسلامی منطقه ان‌شاءالله از دست شیطان بزرگ و آنهایی که راه را برای شیاطین باز می‌کنند، همان سرانی که در منطقه الان شما می‌بینید که راه را برای شیاطین هموار می‌کنند، امریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، همین کشور‌هایی که شیطان و شیاطین کوچک‌تر از آنها هستند، دارند این کار را می‌کنند، من معتقد هستم که خیلی طول نمی‌کشد. انسان‌ها متأسفانه عجول هستند، ما فکر می‌کنیم اتفاقی که می‌افتد باید ظرف چند هفته مثلاً یکسال نتیجه بگیریم. ولی حتماً به زودی زود تحولات بسیار بسیار مهمی در کل منطقه اتفاق می‌افتد.
سؤال: آقای دکتر ظهره وند، پرونده سوریه به چه سمتی خواهد رفت، پیش بینی‌های شما برای این تحولات چگونه خواهد بود؟
ظهره وند: همانطور که جناب سردار هم اشاره کردند ما نباید از نقش امریکا غافل شویم. الان می‌شود متوجه شد که زمان به ضرر امریکا دارد جلو می‌رود و امریکا و ترامپ چرا اینقدر عجله دارد، چون دورنمای آن دورنمای روشنی برای منطقه نیست. او نیاز داشت و دارد که بتواند با قدرت اثرگذار و مؤثری بتواند بازی خودش را جلو ببرد. نکته بعدی اینکه کشور‌هایی که در شکل دهی به این واقعیت تلخ در سوریه نقش داشتند هم فکر می‌کنم امروز متوجه نقش مخرب خودشان شده‌اند، چون در زمین امریکا بازی کردند و بازی در این زمین می‌تواند در انتهاء از منظر امریکایی‌ها فروپاشی ژئوپولوتیکی منطقه باشد.
الان چیزی در حدود چند هزار داعشی و خانواده‌های آنان که رقم‌های متفاوتی می‌گویند، در اردوگاه و در زندان و کوه‌ها هستند. اگر اینها را بخواهند بیاورند بیرون و به سمت عراق بریزند، یک بحران دیگری را شکل می‌دهند؛ لذا دولت عراق هم باید متوجه باشد که این بازی، بازی به شدت خطرناک است که ترامپ شروع کرده است و قبل از آن بایدن و الان هم با سرعت می‌خواهند جلو ببرند. اتفاقات اخیر در سوریه به هم زد. نکته بعدی چهره زشت و کریحی است که مقامات دنیا از غرب دارند می‌بینند. می‌گویم دیپلماسی ما هم باید این هشدار‌ها را در رایزنی و تعامل با این کشور‌های منطقه بدهد. چون اگر خدایی ناکرده هر اتفاقی بیفتد و تشدید شود، دود آن اول در چشم خود این کشور‌ها خواهد رفت.
سؤال: ما می‌توانیم ساعت‌ها راجع به سوریه صحبت کنیم، اما اجازه بدهید، چون موضوع برنامه تحولات منطقه است، یک مروری هم بر غزه و لبنان داشته باشیم. آقای دکتر مقتدایی، مقامات رژیم صهیونیستی در طول روزهای گذشته و هفته‌های پیش، مقاومت غزه و همچنین حماس را چندین نوبت تهدید کردند به از سرگیری جنگ در منطقه غزه. این تهدید‌های رژیم صهیونیستی چقدر جدی است؟
مقتدایی: ببینید این چیز بی سابقه‌ای نیست. اصلاً یک روزی آنها اعلام کردند ما می‌خواهیم کاری کنیم که چیزی به نام حماس دیگر وجود نداشته باشد. دلیل و بهترین دلیل برای اینکه به نتیجه نرسیده‌اند این است که الان دارند با همین حماس وارد مذاکره می‌شوند. مبادله اسراء دارد اتفاق می‌افتد و این فشاری که الان دارند می‌آورند، خیلی بالاتر از آن را در ماه‌های گذشته آورده‌اند. ده‌ها هزار نفر از مردم غزه را اینها به خاک و خون کشیدند برای اینکه به نتیجه برسند که الان نرسیده‌اند. من یک نکته‌ای عرض کنم، امریکایی‌ها از ابزار‌های خودشان به شدت دارند به نفع رژیم صهیونیستی استفاده می‌کنند و این ناکامی وجود دارد. الان امریکایی‌ها از اهرم سازمان ملل دارند استفاده می‌کنند، فشار بر دیوان بین المللی دادگستری می‌آورند که حکم نتانیاهو را اجرا نکند. دارند اموال و زمین‌های تسلیحاتی برای اسرائیلی‌ها ایجاد می‌کنند. همه اینها را رفته‌اند جلو، به نتیجه‌ای که می‌خواستند نرسیده‌اند.
سؤال: پس اگر این حمایت‌ها نبود رژیم صهیونیستی مدت‌ها بود که تمام شده بود؟
مقتدایی: این جمله کلیدی شما را میخواهم به مخاطبین اینگونه تشریح کنم، ببینید آنقدر اقتدار و قدرت وجود دارد که امریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها و حامیان آنها یا پشتیبان از کار‌های آنها در منطقه هم همه آمده‌اند این وضعیت است. پس بنابراین آن نکته‌ای که دائم می‌گویند ایران ضعیف شده است، ایران ابزار‌های خودش را از دست داده است، آن یک پوششی است برای فرار کردن از این ناکامی. این نکته را باید توجه کنیم، امروز ایران بعنوان یک کشور بسیار با اقتدار دارای توانمندی دفاعی امنیتی که می‌تواند در افکار عمومی نه تنها در غرب آسیا که در کل دنیا اثرگذار باشد.
مثلاً موضوع حقوق بشر. یک روزی می‌گفتند ایرانی‌ها حقوق بشر را رعایت نمی‌کنند. استاندارد‌های دوگانه غربی‌ها الان کاملاً آشکار کرده است که آنها استاندارد‌های دوگانه دارند. الان جریان‌های سوریه دارد کمک می‌کند که ما حداقل از نظر ذهنی متوجه این فضای واقعی یعنی قدرت ایران و فضای رسانه‌ای مبنی بر اینکه ایران ضعیف شده است را تحلیل کنیم و متوجه شویم که آنها دارند دروغ می‌گویند و ما داریم کارمان را درست پیش می‌بریم به نفع منافع منطقه.
نکته آخر اینکه اینها در غزه خیلی تلاش کردند تا بتوانند از طریق غزه قدرت خودشان را دیکته کنند به منطقه آسیا و غرب آسیا. در این جهت شکست خورده‌اند و زمان مشخص خواهد کرد که قدرت درونی ایران، مقاومت ما، ایستادگی ما، هم پیمانان استراتژیک ما در منطقه می‌توانیم کار‌هایی را انجام بدهیم بسیار شگرف. اما باید تحمل این سختی‌های مقطعی را هم داشته باشیم.
سؤال: همزمان با اینکه صحبت می‌کردید که رژیم صهیونیستی از طریق غزه خواست که قدرت خودش را به منطقه غرب آسیا و جهانیان نشان بدهد، به یاد طوفان الاقصی، وعده صادق و وعده صادق دو افتادم. آقای دکتر ظهره وند، برگردم به صحبت‌های نخست وزیر پیشین رژیم صهیونیستی راجع به جنگ رژیم صهیونیستی که اشاره می‌کند غیر منطقی است، در جهت منافع شخصی نتانیاهو است و این سؤال مهم را بپرسم که نتانیاهو اصلاً ازپایان نیافتن جنگ در منطقه غرب آسیا مخصوصاً در غزه چه نفعی می‌برد و نکته مهم‌تر حالا که راجع به تهدید‌ها با دکتر مقتدایی صحبت کردیم، اگر این تهدید‌ها اتفاق بیفتد، گزینه‌های مقاومت غزه چه خواهد بود؟
ظهره وند: مقاومت مسیر خودش را دارد می‌رود و در فاز اول از اجرای آتش بس اتفاقاً مانور بسیار قدرتمندی را داد به نحوی که رژیم صهیونیستی را کاملاً عصبانی کرد و گفتند اگر قرار باشد به این نحو اسراء با گروگان‌ها مبادله شوند، این برای ما قابل قبول نیست. بازتاب آن در داخل هم خیلی برای رژیم صهیونیستی سنگین بود، اپوزیسیون آن را هم تقویت کرد. نکته بعدی آن موضع نسنجیده ترامپ بود که گفته غزه برای من است، یک ادعای مالکیت کرد و هنوز هم روی آن ایستاده است. نشست سران کشور‌های عربی به نظر من نشان داد که اینها متوجه عمق فاجعه در منطقه شده‌اند. دیدیم که آمدند و از حماس دفاع و حمایت کردند، این هم به اعتقاد من یک تحول است که در سایه این سناریو پوسیده و سوخته امریکا، اتفاق افتاده است، دارند متوجه اشتباه شان می‌شوند. البته نتانیاهو چاره‌ای جز ادامه جنگ ندارد و به نظر من نباید آن را زیاد با ترامپ جدا دید. یعنی اینها دنبال این هستند که منطقه را عاری کنند از مسئله فلسطینی‌ها و این هفتم اکتبر را هم که شما اشاره کردید، در اینجا نشان می‌دهد که این اتفاق توانست موضوعی که داشت فراموش می‌شد یعنی مسئله فلسطین این دوباره به صحنه آمد و امروز جامعه جهانی جهان عرب و جهان اسلام به خوبی متوجه ظرفیت فلسطین و رسالتی که در قبال فلسطین دارند شده‌اند، این هم یک نکته دیگری است.
باتلاقی که الان در سوریه من می‌بینم، می‌تواند فلسطین را نجات بدهد و این شرایط کاملاً به ضرر امریکا و رژیم صهیونیستی جلو می‌رود مشروط بر اینکه کشور‌های منطقه را بتوانند موقعیت خودشان را در این صحنه پیچیده بازیابی و بازخوانی کنند. چون غفلت از این روند می‌تواند شرایط بسیار دشوار و خطرناکی را برای کل منطقه ازجمله خودشان به وجود بیاورند که ما دیدیم در موضع گیری که امیر قطر هم داشت، به نوعی ابراز نگرانی که کرد ناظر بر همین بود. به امریکایی‌ها هشدار داد، قطری که خودش عامل این مصیبت شد در سوریه، امروز دارد می‌بیند آورده‌ای برای او نداشته است و دست اش خالی است. آن رویایی که داشت و می‌خواست زمینی راه پیدا کند و بتواند انتقال خط لوله گاز بدهد، در سایه یک رژیمی که می‌تواند آنجا سوریه را شکل جدیدی برای آن ترسیم کند، همه به باد فنا رفته است. این را دارند درمی یابند که تمدن را نمی‌شود یک شبه شکل داد، مثل یک خم رنگرزی نیست، این قرن‌ها و سده‌ها زمان برده است و یک ملتی در یک نقطه‌ای از زمین توانسته است ظهور و بروز پیدا کند. امروز اینها آمده‌اند بسیار وقیحانه و شریرانه این صحنه را به هم ریخته‌اند، باید به این توجه کنیم.
سؤال: آقای دکتر مقتدایی، تحولات غزه چه روز‌هایی را خواهد دید، با وجود تأخیر رژیم صهیونیستی به مرحله ورودش برای مرحله دوم آتش بس، طرح کوچ اجباری ترامپ و مواضعی که راجع به غزه انجام داده است. قدرت و وضعیت مقاومت در غزه و حماس؟
مقتدایی: ببنید ما الان در یک فضای عمومی جهانی اگر غزه را هم تحلیل کنیم، راحت‌تر می‌توانیم نتیجه گیری کنیم. تنش فزاینده ما بین اروپا و امریکا ایجاد شده است این تنش قبلا بین آمریکا و روسیه، بین آمریکا و چین هم وجود داشت، الان بین آمریکا و ایران هم وجود دارد، بنابراین غزه یک موزایک از یک مجموعه به هم پیوسته است آنها سعی می‌کنند که در این موزایک خاص سیطره و تسلط خودشان را متمرکز کنند تا بتوانند بقیه بخش‌ها را متناسب با آن تنظیم بکنند، در این کار دچار مشکل شدند، به همین خاطر ترامپ تهدید می‌کند که من از سازمان ملل خارج می‌شوم چرا؟ در حالی که دهه‌ها از تاسیس سازمان ملل می‌گذرد. معنی این کار این است که من دیکتاتوری خودم در سطح جهانی را نمی‌توانم پیش ببرم و شما مانع من هستید به همین خاطر میخواهم خارج شوم. ما یک جریان سلطه نپذیرفتن را در دنیا در طول دهه‌های گذشته پس از انقلاب ترویج کردیم، تثبیت کردیم به سایر بخش‌های جهان و منطقه هم در حال ترویج است و اتفاقا همه اینها نشان می‌دهد که ما مورد حمایت افکار عمومی جهانی هستیم یک روزی فقط ایرانی‌ها می‌گفتند مرگ بر آمریکا، امروز آیا این حرف را در جای جای جهان در اروپا و در کانادا نمی‌توانیم ببینیم و بشنویم؟ چیزی که اتفاق می‌افتد موفقیت‌های رو به رشد ما است. یعنی یک ملتی که می‌گفت من نه سلطه می‌پذیرم نه سلطه گری می‌کنم موفق شد، الان در سوریه آیا ایرانی‌ها سلطه گری کردند؟ به هیچ وجه، ما می‌گفتیم که سلطه نمی‌پذیریم واقعا امروز کشوری که پای حرف خودش ایستاده و در منطقه اجازه نمی‌دهد جمهوری اسلامی ایران است اینها نشان می‌دهد که تمدن ایرانی – اسلامی به خوبی فضای مساعد برای رشد و توسعه پیدا کرده، ای کاش این مشکلات مدیریتی معیشتی را در داخل می‌توانستیم حل بکنیم خیلی راحت‌تر افکار عمومی داخلی هم همراهی می‌کرد چند شب پیش که جلسه با مقام معظم رهبری بود و نمایندگان و مسئولان و کارگزاران هم حضور داشتند، این موضوع معیشت را ایشان تاکید کردند و این موضوع در کانون توجه مجلس شورای اسلامی هم هست، اما ملت ما به این نکته توجه داشته باشند که واقعا دستاورد‌ها و پیروزی‌های قابل توجهی بوجود آمده اینها را با تمام وجود باید حفظ کنیم.
سوال: حل همه این مسائل در سایه امنیت ملی و تامین منافع ملی اتفاق خواهد افتاد که در سایه تلاش‌ها و زحماتی است که اجزاء مختلف جمهوری اسلامی ایران و محور مقاومت در منطقه غرب آسیا دارند انجام می‌دهند، آقای ظهره وند، یک جمع بندی کوتاه از آنچه در این گفت‌و‌گو بررسی کردیم بفرمایید.
ظهره وند: جمع بندی که من می‌توانم بکنم این است که روح و گفتمان و هویت ایرانی به دلیل اشتراک تمدنی که با منطقه دارد ثبات ساز است و، اما رویکرد امریکا و صهیونیسم جز ویرانی، آثاری را به جا نمی‌گذارد که نمونه آن لیبی است، نمونه آن سومالی است و سودان است و نمونه آن را ما در غزه داریم می‌بینیم که روی این ویرانه‌ها دارند حساب می‌کنند و لذا باید کشور‌های منطقه متوجه باشند که ما هم با چه موجی از ویرانی و وحشی گری مواجه هستیم و ایران روسیه و چین و کشور‌های منطقه بایستی تمهید مشترکی داشته باشند برای مقابله با این سونامی ویرانگر که منطقه را تهدید می‌کند و هنوز هم می‌گویم مسئله غزه می‌تواند با خطرهایی هم مواجه باشد ارسال بمب‌های ۱۱ تنی برای رژیم صهیونیستی اهداف شومی را نشان می‌دهد که اینها دارند و می‌توانند در آن شرایطی که تعادل خودشان را از دست دادند دست به یکسری دیوانگی و ویرانگری بزنند ما هم باید اینها را هشدار بدهیم و متذکر باشیم.
نظر شما