خوانش دومین کتیبه باستانی کشف شده در نقش رستم

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، - پژوهشگر، باستان‌شناس و زبان‌شناس باستانی درباره این کتیبه«پهلوی کتابی» گفت: این سنگ نوشته، دومین کتیبه مربوط به استودانی است که ما در درون محوطه نقش رستم و در پشت آرامگاه خشایارشا (در مرودشت استان فارس) کشف کردیم و با اینکه به شدت در گذر زمان آسیب دیده، ترجمه آن چنین است: «این دخمک (استودان) مهرگشنسپ انوشه روان (است)؛ بهشت بهرش باد».

ابوالحسن اتابکی افزود : پیش‌تر نیز یک سنگ‌نوشته سنگ گور در محوطه نقش رستم کشف و نتیجه خوانش آن منتشر شد.

این باستان شناس با اشاره به کاربرد «گوردخمه» یا «استودان‌ها» در دوره ساسانی گفت: در این دوره به طور نسبی، استودان‌ها (استخوان‌دان‌ها) به «فضا‌هایی منفرد تاقچه‌ای یا هلالی‌شکل» گفته می‌شد که در دیواره عمودی صخره‌ها و صخره‌کنده‌ها ایجاد شده‌ بود و هنگامی استخوان‌های مردگان بوسیله حیوانات درنده و پرندگان لاشخوار در «دخمه‌های آفتاب» از گوشت تهی می‌شد، این استخوان‌های آفتاب خورده و پاک شده به مکان‌های مختلف تدفین انتقال داده می‌شد که یکی از این روش‌های تدفین در دوره ساسانی، گذاشتن استخوان‌ها در استودان بود.

وی افزود : شکل‌گیری این نوع شیوه تدفین ، با فراگیری آموزه‌های زرتشتی در فلات ایران رواج یافت و این شیوه تدفین، از نظر سیاسی با تشکیل حکومت فرته‌داران «نگهبانان آتش» در پارس و خاندان آتروپات در آذربایجان پس از دوره هخامنشی به منصه ظهور رسید چرا که این حکومت‌ها که نخستین بارقه‌های دیانت زرتشتی را در جغرافیای سیاسی فلات ایران رقم زدند ، به تقلید از آرامگاه‌های شاهان بزرگ هخامنشی به رواجِ گوردخمه‌ها و استودان‌هایی سازگار با آموزه‌های دین زرتشتی در دل کوهستان‌ها و صخره‌ها پرداختند.

اتابکی گفت : قداست و پاکی عنصر خاک در مواجهه با تازش دیو نسو «که بر پیکر مرده هجوم می‌آورد و باعث ناپاکی کالبد می‌شود» باعث این نگرش شد که پیکر درگذشتگان به دینان زرتشتی باید تا حد امکان از این عنصر مقدس خاک دور بماند. با این نگرش، گستره فراوانی از تدفین‌های متداول با آئین زرتشتی از جمله استودان‌ها به عنوان نمونه دگرگون و کوچک شده گوردخمه‌ها بودند، در برخی از نواحی جنوبی، بویژه در سرزمین پارس شکل گرفتند.

وی افزود : نمونه بارز این گوردخمه‌ها در فارس، گوردخمه «دائو دختر» فهلیان، «گوردخمه فالونک» مرودشت، «آرامگاه ناتمام چاشتخور»، «گوردخمه‌های آخور رستم و تنگ زندان»، در جنوب تخت جمشید، گوردخمه شرق نقش رستم و در مناطق غربی فلات ایران «گوردخمه‌های (به اشتباه) منسوب به مادی و در اصل بعد از دوره هخامنشی» همچون «گوردخمه سکاوند»، «قیزقاپان»، «کورخ کیچ» و «دکان داود» دارای اهمیت است.

اتابکی گفت : بیشتر استودان‌های باقی مانده در فلات ایران از دوره ساسانی در کوهستان‌های دشت مرودشت (اطراف شهر استخر  و نقش رستم) واقع شده‌اند که نشان از اهمیت این مکان در نزد ساسانیان به عنوان زادگاه آیینی بوده است. از سوی دیگر این مکان به عنوان خواستگاه میهنی و آیینی، مرکز علوم و کتابت، محل اسناد و گنجینه‌های دولتی و تبلوری از قدرت بزرگان و خاندان‌های نژاده در دوره ساسانی تا چندین سده پس از اسلام به شمار می‌رفته است.