درباره تاثیر «اسنپ بک» نباید اغراق کرد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، حمید قنبری با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری، ابعاد اقتصادی فعال‌سازی «اسنپ بک» را تشریح کرد. 

وی واکنش بازارها به احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه را ناشی از هیجانات دانست و گفت: در بازارها خیلی موقع‌ها پیش می‌آید که به یک چیزی که پایه واقعی ندارد اما اثر روانی دارد، واکنش نشان می‌دهد، خصوصاً این در مواردی تشدید می‌شود که اشخاصی یا جریان‌هایی یا نهادهایی به دنبال این هستند که اساساً همین فضای روانی را ایجاد و تشدید کنند و در آتشش بدمند.

قنبری افزود: در اکثر موارد، واکنش‌های بازار که تابع خبرها است و هیچ پایه اقتصادی واقعی پشت آن نیست در اندک زمانی فروکش می‌کند و آن کسانی که سود می‌کنند نوسان گیرانی هستند که خیلی از اوقات خودشان ذینفع در تشدید این خبرها هستند

وی اضافه کرد: واقعیت این است که اینطور هم نیست که طرف مقابل روی این‌ها برنامه‌ریزی نکرده باشد حتماً آن‌هایی که تحریم را طراحی می‌کنند و انرژی زیادی می‌گذارند در طراحی و اجرای تحریم‌ها و فشار آوردن بر جمهوری اسلامی ایران، یقیناً به دنبال این هستند که بسته‌های روانی و سیاست‌های رسانه‌ای را داشته باشند که در این آتش هم بدمند.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه در پاسخ به این پرسش که آیا مکانیزم «اسنپ بک» روی زندگی مردم به لحاظ اقتصادی تاثیر می‌گذارد؟ گفت: اگر در همین سطح کلی بپرسید که آیا تاثیر می‌گذارد چه در مورد اسنپ بک و چه در مورد هر تحریم و هر واقعه بین المللی دیگری، به طور کلی جواب می‌دهم که بله تاثیر می‌گذارد، اما سوال این است که چقدر و تا کجا و چطور و کی تاثیر می‌گذارد و برای این نمی‌توانیم به طور کلی صحبت کنیم باید بند به بند آن قطعنامه را بخوانیم و ببینیم که این بند چه تاثیری می‌گذارد روی کجا تاثیر خواهد گذاشت. اولین بار نیست که با چنین وضعی مواجه می‌شویم و تحریمی را علیه ما وضع و خیلی هم تبلیغ می‌کنند که این تحریم چه خواهد کرد و و چه تاثیراتی خواهد گذاشت. زمانی که قطعنامه ۱۹۲۹ تصویب شد، می‌گفتند که این قطعنامه باعث می‌شود که کشتی‌های ایران را در آب‌های بین‌المللی متوقف و بازرسی کنند و نگذارند کالا به دست مردم ایران برسد ولی چرا این اتفاق نیفتاد چرا کشتی کالاهای اساسی ما متوقف نشد چرا بازرسی انجام نشد تنشی ایجاد نشد؟

قنبری با مقایسه تحریم‌های ایالات متحده آمریکا و شورای امنیت علیه ایران گفت: از نظر حجم، هدف و فهرست‌ تحریم ها و از نظر شدت مجازات‌هایی که وضع شده، تحریم‌های شورای امنیت، بخش بسیار کوچکی در قیاس با تحریم‌های ایالات متحده آمریکا هستند. تحریم‌های آمریکا، ساز و کار بسیار پیچیده‌ای دارد و برای این طراحی شده که فشار حداکثری را اعمال کنند اما تحریم‌های شورای امنیت هیچ وقت در پی اعمال سیاست فشار حداکثری نبودند.

سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایرن، به سیاست شکست حداکثری تبدیل شده است

وی تاکید کرد:تحریم ایالات متحده آمریکا حتی در موارد و عبارات مشابه، بسیار سنگین‌تر است اما با این وجود، سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایرن، در عمل به یک سیاست شکست حداکثری تبدیل شده است.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه با تاکید بر اینکه درباره تاثیر تحریم‌های شورای امنیت باید واقع بین باشیم، گفت: درباره آثار این تحریم ها، نباید غلو و اغراق کرد.

قنبری افزود: مسئله «اسنپ بک» به عنوان مسئله‌ای نیست که بر روی حجم تجارت، زمان ارسال کالا، بندر و بیمه تاجران کشورمان اثر گذاشته باشد چون قطعنامه‌های شورای امنیت به نسل اول تحریم‌ها و به حساب‌های رسمی بانکی، روش‌های متعارف حمل کالا و صادرات و واردات مربوط هستند اما ما از الان داریم با نسل سوم تحریم‌ها مبارزه می‌کنیم.

وی با بیان اینکه ماهیت تحریم‌های اسنپ بک این است ماهیتاً جزو تحریم‌های پیشرونده نیستند،  اضافه کرد: آن چیزی که یک تحریم را موثر می‌کند پیشرونده بودنش است اینکه شما اگر از یک تحریم تابعیت نکنید تحریم بعدی هم پشت سرش خواهد آمد. 

معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه در پاسخ به این پرسش که آیا فعال شدن اسنپ بک بر روی واردات مایحتاج اساسی مردم تاثیر دارد؟ گفت: سیاست فشار حداکثری زمان ترامپ را داشتیم که هدفش این بود که فروش نفت ایران را به صفر برساند اما این گونه نشد و واردات مایحتاج اساسی مردم هم قطع نشد. اقتصاد ایران، بزرگ و قوی است و روابط اقتصادی خارجی ایران به قدری گسترده است که مایحتاج اساسی مردم حتی در زمان سخت‌ترین و پرفشارترین تحریم‌ها هم تحت تاثیر قرار نگرفته است به این معنا که مردم به مایحتاجشان دسترسی نداشته باشند.

قنبری افزود: تحریم ها در این سال‌ها و در این دهه‌ها در مجموع بر زندگی مردم تاثیر داشته و انکارناپذیر است اما اینکه بگوییم این تحریم باعث می‌شود که مایحتاج اساسی در دسترس نباشد به هیچ وجه چنین چیزی را نخواهیم دید چون آن زمانی که این تحریم‌ها پشتوانه تایید همه کشورهای عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد را داشتند و همه می‌خواستند اجرا کنند، این تحریم‌ها نتوانستند چنین اثری داشته باشند اکنون با این همه اختلافی که وجود دارد چگونه می تواند در مسیر اجرا، چنین اثری داشته باشد؟

وی درباره نقش دیپلماسی اقتصادی خارجی در خنثی سازی آثار تحریم ها گفت: در شرایطی می توانیم مذاکره موفقی داشته باشیم که تا جای ممکن تحریم‌ها را کم اثر کنیم و جلوی تاثیرگذاریش را در زندگی مردم بگیریم. دشمن اگر ببینند که این تحریم‌ها در اثرگذاری، ناکام بوده‌اند آن موقع است که امتیازات کمتری را از ما مطالبه می‌کنند بنابراین حتی اگر ما بپذیریم که راه حل مسئله، مذاکره است به این معنا نیست که از محکم کردن اقتصاد و تقویت خودمان در مقابل تحریم‌ها غافل شویم و مسئولان هم به این نتیجه رسیده اند که باید از راه‌های مختلف از جمله تجارت با همسایگان، اقتصاد را در مقابل تحریم‌ها مصون کنند.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه گفت: مردم نباید تحت تاثیر هیجانات بازار قرار گیرند و کسانی که تحت تاثیر این بازار قرار می گیرند، معمولا بازندگان بازار هستند.

قنبری با اشاره به اینکه فعال شدن مکانیزم اسنپ بک قطعی نیست، افزود: افزود: شورای امنیت همان‌طور که یک تصمیمی را قبلاً گرفته، می‌تواند تصمیم دیگری هم بگیرد، مثلاً ممکن است تصمیم بگیرد، قطعنامه ای را با محتوای دیگری به رأی بگذارند و تمدید این مکانیزم را بپذیرند و لذا آن جایگزین قبلی می‌شود. علی‌الاصول فکر می‌کنم تاریخ ۲۷ سپتامبر؛ بر اساس آن نامه اولیه که داده، آن مکانیزم فعال می‌شود، اما در این تاریخ هنوز امکان آن وجود دارد که قطعنامه دیگری به رأی گذاشته شود و طرفین در مورد آن به توافق برسند.

وی تاکید کرد:همیشه از نظر حقوقی، آن چیزی که برمی‌گردد، دیگر قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد نیست، چون قطعنامه فقط یک ظاهر نیست؛ محتوا بر شکل مقدم است. محتوای قطعنامه شورای امنیت؛ یعنی توافق اعضای دائم و آن چیزی که الان دارد برمی‌گردد، چیزی است که بعضی اعضا با آن موافق و بعضی اعضا با آن مخالف هستند.

تحریم‌های شورای امنیت در مقایسه با تحریم‌های آمریکا، بسیار کوچک است

معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه با بیان اینکه تحریم‌های شورای امنیت در مقایسه با تحریم‌های آمریکا، بسیار کوچک است، گفت: همه بخش های اقتصاد ایران مشمول تحریم‌های آمریکا است و همه بانک‌های ایرانی مشمول تحریم ثانویه آمریکا هستند، فهرست‌های تحریم‌های آمریکا مدام به روزرسانی شدند اما فهرست تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد مال حدود 13 سال پیش است.

قنبری افزود: این نکته خیلی مطرح می‌شود و بعضی‌ها این را به صورت انتقادی مطرح می‌کنند که چین و روسیه هیچ وقت تجارت خود را با آمریکا فدای تجارت خود با ایران نمی‌کند، و این را طوری مطرح می‌کنند که انگار یک حقیقت نامعلومی را مکشوف می‌کنند، بله، چین تجارت خود با ایالات متحده آمریکا را دارد اما در عین حال تجارت خود را با ایران هم دارد، هیچ وقت انتظار نبوده که تجارت خود را با او فدای تجارتش با ما کند و آمریکا هم این واقعیت را پذیرفته که چین چنین عملکردی دارد و حتی اگر هم دلش می‌خواهد که چین هیچ تجارتی با ایران نداشته باشد، اما در عمل هیچ وقت موفق به این نشده که تجارت ایران و چین را به صفر برساند؛ بنابراین این واقعیت وجود دارد که چین به عنوان یک کشور؛ استراتژی‌اش این است که با کشور‌های مختلف رابطه داشته باشد؛. چین و روسیه بر اساس منافع ملی خود تصمیم‌گیری می‌کند، اما بازیگری ایران در صحنه بین‌الملل باید به نحوی باشد که منافع ما، منطبق با منافع کشور‌هایی باشد که همسوی با ما هستند، کشور‌هایی که به حاکمیت ما احترام می‌گذارند و کشور‌هایی که اصول اساسی حقوق بین‌الملل را در روابط ما مد نظر قرار می‌دهند.

وی اضافه کرد: دیپلماسی اقتصادی ما باید متمرکز بر این شود که مبادی صادرات و واردات ما را متنوع کند که راه‌هایی را پیدا کند برای این که کانال‌هایی که از طریق آنها دریافت‌ها و پرداخت‌های خود را انجام می‌دهیم، کالا‌های خود را می‌فروشیم و می‌خریم، کمتر در معرض فشار تحریم‌ها بتوانند قرار بگیرند.

قنبری ادامه داد: ما بر دیپلماسی استانی متمرکز هستیم؛ بر استان‌های حاشیه مرزی ما، بر این که تجارت با همسایگان‌مان را افزایش دهیم. بر مکانیزم‌های جدید مالی و بانکی متمرکز هستیم که کمتر در اثر فشار‌های تحریمی دشمن تحت تأثیر قرار می‌گیرند، یا بعضی از آنها اصلاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. ما در حال بررسی، اعمال و پیاده کردن روش‌هایی هستیم برای صادرات کالا‌های اصلی که مواد صادراتی ما هستند و واردات کالا‌های اساسی که این روش‌ها حتی با فرض اعمال سخت‌ترین و شدیدترین تحریم‌ها، کمترین آسیب‌پذیری را داشته باشند.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه افزود: این تحریم‌های شورای امنیت؛ ماهیتاً شبیه تحریم‌هایی هستند که ما بیش از یک دهه پیش با آنها رو‌به‌رو بودیم و سالهاست که از این تحریم‌ها گذشتیم و وارد تحریم‌های پیچیده‌تر و مقابله با آنها شدیم که کاملاً متفاوت با آن تحریم‌های ساده اولیه هستند.

قنبری در پاسخ به این پرسش که آیا اعضا ملزم به اجرای قطعنامه های شورای امنیت هستند؟ گفت: در تئوری می‌توانیم بگوییم که قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، الزام‌آور هستند، اما اساساً سر این که اینها قطعنامه هستند، بحث است. یک کشوری می‌تواند بیاید بگوید از نظر من قطعنامه نیست، چون قطعنامه یعنی چیزی که موافقت اعضای دائمی شورای امنیت را داشته باشد. شورای امنیت باید بر اساس حقوق بین‌الملل عمل کند. آیا حقوق بین‌الملل توجیه می‌کند چنین چیزی را که کشور‌هایی که خودشان یک توافق را زیر پا گذاشتند، طرف مقابل را متهم به نقض کنند و خودشان هم در مقام شاکی، هم در مقام قاضی و هم در مقام مجری باشند. آیا این با اصول اساسی حقوق جور درمی‌آید؟ یکی از منابع حقوق بین‌الملل؛ اصول حقوقی پذیرفته شده میان ملل متمدن است، کدام اصل حقوقی پذیرفته شده‌ای می‌پذیرد که یک کشوری که خود ناقض یک قاعده حقوق بین‌الملل است، با سوء استفاده از حق بیاید و کشور دیگری که او از نقض آسیب دیده و طرف نقض بوده، بیاید متهم کند و بعد او را مجبور کند که خسارات نقض خودش را بر عهده بگیرد، قطعاً چنین چیزی پذیرفته نیست.

وی درباره تاثیر اسنپ بک بر عضویت ایران در سازمان‌ها، معاهده و توافقنامه‌های مختلفی از جمله بریکس، اقتصادی اوراسیا و شانگهای و رابطه با کشورهای عضو این سازمان ها و نهادهای بین المللی گفت: بسیاری از این سازمان‌ها محصول این هستند که بعضی قدرت‌ها از موقعیت خود در سازمان ملل متحد سوء استفاده کردند. کشور‌های متعددی هستند که این رویه کشور‌های غربی را صحیح ندانستند و برای همین سازمان‌ها و نهاد‌های دیگری را درست کردند که صدای دیگری در مقابل آنها داشته باشند. بریکس؛ برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی، بخش عمده‌ای از این توانی که این کشور‌ها دارند، مصروف این می‌شود که با یک‌جانبه‌گرایی آمریکا و متحدان آن مقابله کنند؛ بنابراین آن چیزی که منطقی و معقول به نظر می‌رسد، این است که اینها به عنوان نیرویی در مقابل این اقدامات عمل کنند، نه به عنوان نیرویی که به کمک این قطعنامه‌های غیرقانونی بیاید.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه بر ایستادگی در مقابل دشمنان تاکید و اضافه کرد: اگر در این ایستادگی و در افزایش توان و قوت خودمان موفق باشیم، قطعاً در مذاکره هم موفق‌تر خواهیم بود.