توجه به متغییر جنسیت در سیاستگذاری ها

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ، برنامه گفت و گوی ویژه خبری میزبان خانم دکتر فهیمه فرهمندپور، رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی و خانم دکتر فاطمه محمدبیگی، رئیس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی بود تا درباره جایگاه زن در انقلاب اسلامی به بحث و تبادل نظر بپردازند.

سؤال: خانم دکتر فرهمندپور، نکته و سؤال اساسی که شاید در ذهن بسیاری از خانم‌ها است این هست که چرا سیاستگذاری، چرا اقدامات عملیاتی که مربوط به زنان است، بیشتر توسط آقایان انجام می‌شود. آیا توسط افرادی در جامعه اسلامی صورت می‌گیرد که درک درستی نسبت به مسئله زن دارند یا خیر؟

فرهمندپور: به نظر من یکی از نکات کلیدی که شاید باعث شده است به رغم پیشرفت‌ها و دستاورد‌های جدی حوزه زنان و خانواده در جمهوری اسلامی، آن حد مطلوب یا سرعت رسیدن به سطح مطلوب به اندازه کافی رضایت بخش نباشد، شاید همین نکته‌ای باشد که شما به آن اشاره کردید. معمولاً اینطور است که ما در حوزه زنان شاهد ساختار‌های بخشی هستیم که معمولاً این ساختار‌های بخشی در حداکثر سطح تصمیم سازی امکان مشارکت دارند. دو اتفاق می‌افتد، اولاً ساختار‌های بخشی قدرت اثرگذاری فرابخشی ندارند، درحالی که حقیقت این است که مسائل زنان لزوماً مسائل بخشی محدود نیستند، یعنی یک بخش پیوند خورده‌ای به سایر عرصه‌های مرتبط با آن موضوع و حیطه و مقوله هستند. نکته دوم اینکه معمولاً سطح حضور خانم‌ها حداکثر، چون گاهی حتی در این حد هم مشارکت داده نمی‌شوند، حداکثر در حد تصمیم سازی است، در نهایت تصمیم گیری‌ها در بخش‌هایی گرفته می‌شود که حضور خانم‌ها خیلی در آنجا پررنگ نیست. البته تأکید کنم که بعنوان کسی که بیش از چند دهه در این حوزه فعال بوده‌ام، کنشگر بوده‌ام، پژوهشگر بوده‌ام، مدیر بوده‌ام، فضای میدان را تجربه کرده‌ام، واقعیت اینکه خیلی نگاه من معطوف به این نکته نیست که ما مثلاً می‌گوییم حتماً نسبت به جمعیت زنان خانم‌ها هم حضور داشته باشند. من تأکید می‌کنم از این تعبیر استفاده کنم، افرادی که با آن اشاره درست شما به قدر کافی درک درستی از موضوعات و مسائل حوزه زنان داشته باشند، حتی اگر این افراد خودشان خانم نباشند.

سؤال: خانم دکتر محمدبیگی، ما چقدر الان در قوانینی که داریم، چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم، ناظر بر حضور زنان و نقش آنها در حوزه‌های مختلف است. اشاره شده است کسانی تصمیم بگیرند در حوزه زنان که نه فقط جنس زن، بلکه درک درستی نسبت به مسائل زنان داشته باشند؟

محمدبیگی: بنده یک دوره در مجلس یازدهم نماینده مردم بوده‌ام و الان دور دوم است. در بعضی از قوانین که زنان می‌توانستند نقش خیلی مؤثری برای تدوین قوانین داشته باشند، عملاً مشارکت داده نشده‌اند. مثلاً این لایحه حوزه صیانت از بانوان در حوزه آسیب‌های اجتماعی، تعداد زنان فعال در این لایحه خیلی زیاد نبوده‌اند.

سؤال: نمایندگان نخواسته‌اند یا نتوانسته‌اند؟

محمدبیگی: نه به شدت می‌خواستیم و دنبال آن بودیم که بیاییم و نظرات متنوع و مختلف از دیدگاه و سلایق مختلف هم بیایند و با هم بحث و بررسی کنند. اما عملاً در تدوین آن عضو کمیسیونی که رأی بدهد و حق رأی داده شود، نبوده‌ایم. به دلایل مختلف، گاهی درست و گاهی هم می‌توانستند با یکسری تصمیم‌ها این را اجرا کنند یا کمیسیون ویژه کنند یا کمیسیون مشترک کنند، می‌شد این کار را کرد، ما هم پیشنهاد‌هایی می‌دادیم. یا فرض کنید اخیراً مقام معظم رهبری فرمودند در مسائل زنانه خوب است که خانم‌ها از مجتهدان زنی که جامع الشرایط باشند و فقاهت را در آن درجه لازم گذرانده باشند، می‌توانند از خانم‌ها تقلید کنند. این یک فراحکمرانی بود، یک گام بلند رهبری عزیز انقلاب برای گشایش عرصه‌های حکمرانی زنان، نه تنها در تصمیم سازی، بلکه در تصمیم گیری بود. با این کلام مقام عظمای ولایت ما می‌توانیم در حوزه افق گشایی برای حوزه‌های علمیه کشور که بانوان زیادی را هم در سطوح خوب و بالای حوزه علمیه تربیت کرده‌اند، داشته باشیم که بیایند و در حوزه فقاهت‌های موضوعات ویژه زنانه از نظر کسی که خودش این موضوع را تجربه کرده است، بیایند و فقاهت کنند. با این حال چه اشکالی دارد از فقها در مجلس شورای اسلامی، در ساختار شورای نگهبان در آینده استفاده شود. چه اشکالی دارد که از حقوقدانان زن هم استفاده شود. چه اشکالی دارد که مجمع تشخیص مصلحت نظام تعداد بانوانی که استفاده می‌شوند، در مراکز حساس تصمیم گیری و تصمیم سازی هستند، استفاده شود.

سؤال: ما صراحت قانونی داریم در قوانینی که مربوط به این حوزه است؟

محمدبیگی: به لطف خدا قانون اساسی ما آنقدر زیبا نوشته شده است که عملاً خانم‌های ما در بسیاری از مراحل اخیری که ذکر کردم، می‌توانند حضور داشته باشند، اما زمینه این حضور باید مهیا شود. زمینه را سران قوا و مدیران ارشد نظام با بهره گیری از تجربه‌ها و استفاده از افراد کارآمد مهیا می‌شود.

سؤال: شما هم در مواجهه با مردم هستید به جهت نماینده بودن شما، هم در مواجهه با دستگاه ها، فراهم است؟

محمدبیگی: عملاً فراهم نیست، چرا، چون ما یک سقف شیشه‌ای نامرئی بالای سر زن‌ها گذاشته‌ایم که مثلاً تا یک حدی پیشرفت کنند، بعد که می‌خواهند بیشتر پیشرفت کنند، اینجا در سیاست‌های کلی زن اجازه دارد، در قوانین زن اجازه دارد، در قانون اساسی اجازه دارد، در مصوبات شورای عالی انقلاب اجازه دارد، اما در عمل، در میدان نه.

سؤال: خانم دکتر فرهمندپور، چگونه این آسیب حل شود؟

فرهمندپور: دو نکته عرض کنم، اولاً من تقاضا می‌کنم بینندگان به این نکته توجه داشته باشند، ما وقتی از پیشرفت زنان صحبت می‌کنیم، منظور ما لزوماً تصدی چند نفر در ساختار‌های و حلقه‌های مختلف نیست. از نظر ما پیشرفت وقتی اتفاق می‌افتد که قدرت اثرگذاری بر طیف وسیع جامعه زنان وجود داشته باشد. یعنی آیا مثلاً اگر که تعداد مدیران زن ۴ نفر بیشتر شود، ۲ یا ۵ درصد افزایش پیدا کند، این به خودی خود ممکن است یک شاخص باشد، ولی خیلی اهمیت ندارد، اثرگذاری مهم است. یعنی وقتی شما بگویید متناسب با نرخ رشد مثلاً مدیران زن، تصمیم سازان زن، تصمیم گیران زن، ما توانسته‌ایم این مقدار در بهبود و ارتقای وضعیت جامعه زنان اثرگذار باشیم.

سؤال: شما اشاره کردید هم پژوهشگر بوده‌اید در حوزه‌های مختلف و هم در عرصه میدان در حوزه زنان کار کرده‌اید، همین عدد و رقم اشاره می‌کنید و بعد جلوتر بیاییم، اثرگذاری، الان عدد و رقم الان حضور بانوان در مشاغل مختلف به جهت نکته‌ای که اشاره کردید، عدد مناسبی است، از نگاه شما که در شورای انقلاب فرهنگی هستید؟

فرهمندپور: عدد مناسبی نیست، نکته‌ای که تلاش می‌کنم آن را با بیان‌های مختلف منتقل کنم این است که شما نمی‌توانید ارتقای وضعیت زنان را به افزایش قابل قبول تعداد زنان فعال در حوزه‌های تصمیم گیری گره بزنید که به شرط مطلوب که ممکن است یک برنامه درازمدت خیلی طولانی باشد. یعنی شما نمی‌توانید چند دهه به حال خودش رها کنید تا زمانی که به اندازه مدیر، سیاستگذار، برنامه ریز و ... رشد کنند.

سؤال: پس چه باید کرد؟

فرهمندپور: یکی از بحث‌های خیلی جدی این است، اثرگذاری روی نگاه مردان. نکته دوم اینکه اساساً بین مسائل زنان و مسائل زنانه، فرق است؛ لذا یک تفاوت خیلی خیلی ریزی دارد. نکته اول را پیگیر باشیم، مسائل زنان لزوماً مسائل زنانه نیست، مسائل زنان، مسائل کشور است، مسائل زنان، مسائل ملت است، مسائل زنان، مصالح عامه است. مثلاً بیایید موضوع تأمین اجتماعی زنان را که حل می‌کنید، شما زنانی سالم تر، ایمن تر، آرام‌تر و مطمئن‌تر خواهید داشت. زن آرام ایمن مطمئن، مادر بهتری است، شهروند بهتری است، همسر سالم تری است، فرد فعال قابل قبول تری است، خانواده منسجمی را دنبال می‌کند. وقتی شما در مورد بیمه زنان خانه دار صحبت می‌کنید، این مسئله زنانه نیست، این مسئله، مسئله زنانی است که می‌توانند یک اثر کلانی روی کل مسائل اجتماعی داشته باشد. شما وقتی مسئله زنانه، چون خودم هیئت علمی هستم، وقتی شما به مسائل و مشکلات زن عضو هیئت علمی توجه می‌کنید، دارید به مسئله دانشگاه توجه می‌کنید، وقتی به آموزگار خانم توجه می‌کنید، دارید به بخش عمده‌ای از اثرگذاران حوزه تعلیم و تربیت کشور توجه نشان می‌دهید.

سؤال: در این موضوع و توجه به این حوزه فقدان داریم؟

فرهمندپور: بله حتماً داریم. امروز وقتی راجع به دانش آموزان صحبت می‌کنید، می‌گویید دانش آموز، نمی‌گویید دختر یا پسر، می‌گویید آموزگار، نمی‌گویید خانم آموزگار یا آقای آموزگار، شما می‌گویید عضو هیئت علمی نمی‌گویید خانم یا آقا و... این یعنی اصولاً متغیر جنسیت در نظام سیاستگذاری، برنامه ریزی، اجرا و نظارت بر اجرا، عملاً نادیده گرفته شده است. من و شما که هر دو خانم هستیم، وقتی با هم صحبت می‌کنیم، من می‌توانم برای شما بگویم که مثلاً وقتی یک خانم کارمند از خواب بیدار می‌شود و می‌بیند بچه اش تب دارد، چه دغدغه‌ای پیدا می‌کند، چون همزمان باید به این فکر کند که باید سر ساعت کارت بزند و همزمان به این فکر می‌کند که این بچه را می‌تواند مهدکودک بگذارد. سال گذشته این موضوع پیش آمد و امسال هم طبعاً خواهد بود، با آلودگی هوا مدرسه‌ها تعطیل می‌شود، اما اداره‌ها تعطیل نمی‌شود. چطور یک مدیر نباید به این موضوع فکر کند که وقتی شما کارمند دارید، این کارمند آقا با کارمند خانم نسبت اش با تعطیلی مدارس متفاوت است. این یعنی کسی مسئول برنامه ریزی شده است که درک درستی از اقتضائات متغیر جنسیت در نظام برنامه ریزی ندارد.

سؤال: خانم دکتر محمدبیگی، حلقه مفقوده در قانونگذاری است؟

محمدبیگی: من یک آمار بدهم، ما بیش از حدود ۴۲ میلیون نفر آماری که من دارم از سامانه وزارت کار استخراج کرده‌ام، زن در جامعه ایرانی داریم که حدوداً ۳۴ میلیون و نیم اینها جمعیت بین ۱۵ تا ۶۵ سال هستند و ۷ میلیون و ۳۶۰ هزار نفر از اینها خارج از سن کار هستند و جالب است که جمعیت فعال زنان کشور در این پایگاه داده، حدود ۶ میلیون و ۲۲۴ هزار نفر عنوان شده است و جالب است که ۵ میلیون و نیم از این زنان از این جامعه کل ۴۱ میلیون نفر، شاغل هستند. جالب اینکه شغل مادری، یعنی زنان خانه دار هستند، عنوان آن در سامانه چه است، ۱۹ میلیون و ۷۹۳ هزار نفر حدوداً زن ایرانی که زن خانه دار است، از نظر ما باید تکریم مادری و همسری شود، الگوی ما به لحاظ زیستی است، تربیت کننده جامعه آینده است، به دنیا آورنده فرزندانی است که قرار است در صندوق‌های تأمین اجتماعی بعنوان بیمه پرداز نیروی کار آینده باشند، چه بسا این زنان بیشتر از زنان دیگر دارند کار می‌کنند، اسم این زنان در آن سامانه، افراد غیر فعال در سن کار است.

سؤال: شما رئیس فراکسیون زنان مجلس هستید؟

محمدبیگی: امروز جلسه ما با آقای میدری بود، من داغ داغ از جلسه وزیر کار می‌آیم. خدمت آقای وزیر گفتم این باید اصلاح شود. جالب است بنده در دوره گذشته نماینده قوه مقننه و نماینده ریاست مجلس در نظارت بر اجرای بند ت ماده ۸۰ بوده‌ام که در همان سامانه مربوط به بانوان کشور که در وزارت کار اصلاح می‌شود، ۳ سال پیش من همین جمله را هم آنجا گفته بودم که این باید اصلاح شود. جالب است وضعیت تأهل در این آمار در این داشبورد، بعد از ۳ سال، در معاونت ریاست جمهوری، نهاد زنان و خانواده ریاست جمهوری در سه دولت، دولت آقای روحانی، دولت شهید رئیسی و دولت فعلی، در سه دولت من رفته‌ام و هر بار اعتراض کرده‌ام به این موضوع که این باید اصلاح شود براساس زیست بوم ایرانی اسلامی، اصلاح نشده است. من می‌گویم تأهل را باید در این سامانه بگذارید، نوشته‌اید زنان بیکار، زنان شاغل. وقتی ما براساس تئوری غربی زنان بیکار و شاغل را دسته بندی می‌کنیم، من نماینده چهار سال هم دنبال بیمه زنان خانه دار باشم، تا وقتی که این زنان بعنوان زن فعال در سن کار در آن شاخص قرار گرفته است، دائماً طرح من زمین می‌خورد. ما نهایتاً توانستیم با توجه به اینکه من و همکاران من تجربه کرده بودند، تا وقتی من ارتفاعات ۲ هزار و ۸۰۰ متری طارم قزوین را نرفتم و زن عشایر روستایی را در آن شرایط درحال پخت نان ندیدم، نفهمیدم و درک نکردم که چگونه باید از این زن خانه داری که شش هفت فرزند با گله بزرگی از احشام به اضافه حفاظت از محیط زیست، به اضافه حفاظت از زیست بوم آن منطقه را داشت، چطور باید دفاع کنم. نهایتاً از قله آن کوه‌ها وقتی با سرما پایین می‌آمدم به ذهن من خطور کرد که می‌توانیم زنان روستایی و عشایر بالای سه فرزند را بیمه کنیم که این را در قانون جوانی جمعیت همکاران ما زحمت کشیدند و آوردند.

سؤال: قانون جوانی جمعیت و قانونی که بسیاری از ماده‌ها و تبصره‌های آن هنوز در گرو اجرا و... خانم دکتر فرهمندپور، به نظر می‌رسد کنار حلقه‌های مفقوده‌ای که اشاره کردید، یک اصلاح نگاهی هم نسبت به موضوع زن باید صورت بگیرد؟

فرهمندپور: عرض من این بود که باید نگاه‌ها را تغییر بدهیم. یک نکته اینکه بسیاری از مواردی که خانم دکتر اشاره کردند، جزء مشاغل حساب می‌شود، منتها مشاغل غیر رسمی. یعنی بعضی از حوزه‌هایی مثل حوزه صنایع تبدیلی کشاورزی و نظیر این ها، اینها شغل حساب می‌شود، یعنی جزء خانه دار حساب نمی‌شود. شغل و مشاغل غیر رسمی حساب می‌شود. نکته مهم اینکه گاهی ما خیال می‌کنیم اینکه زنان حضور داشته باشند کفایت می‌کند، ولی این کفایت نمی‌کند. یعنی خانم دکتر اشاره کردند به حضور در میدان، گاهی وقت‌ها حتی آن تصمیم ساز و تصمیم گیر خانم هم درک درستی از میدان ندارد، این هم یک آسیب است. ما در موضوع مثلاً زنان سرپرست...

سؤال: چرا، چون تخصص اش را ندارد؟

فرهمندپور: تخصص اش را ندارد یا، چون تجربه میدان ندارد. ببینید ما در موضوع مثلاً آسیب‌های اجتماعی، یا در موضوع مثلاً زنان سرپرست خانوار، من شاید این را بار‌ها و بار‌ها در جایی که باید به عنوان تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری به آن پرداخته بشود عرض کردم که فروکاستن مسئله زنان سرپرست خانوار در یک مسئله اقتصادی این یک راهبرد بسیار، بسیار نادرست و خطرناک است مسئله زنان سرپرست خانوار به عنوان یک مسئله اجتماعی باید دیده بشود که یک ضلع اقتصادی هم دارد تا وقتی‌که شما فرق نمی‌کند خانم باشید یا آقا باشید بلکه تصمیم ساز و یا تصمیم‌گیری باشید که مسئله زنان سرپرست خانوار را یک پدیده اقتصادی می‌بینی و فقط از منظر مثلاً حمایت‌های اقتصادی یا حداکثر کار آفرینی و تولید فرصت‌های شغلی به موضوع نگاه می‌کنی، می‌خواهی مسئله را حل بکنی و ابعاد اجتماعی موضوع ابعاد فرهنگی موضوع ابعاد عاطفی موضوع، ابعاد فیزیولوژیک موضوع را در نظر نمی‌گیری، فرق نمی‌کند شما خانم باشی یا آقا، مسئله زن سرپرست خانوار حل نمی‌شود برای همین از من مدام روی نکته تاکید می‌کنم که روی زنان بودن و زنانه دیدن توقف نکنیم. درک درستی از مسئله زنان داشتن و درک درستی از نسبت مساله زنان با مسائل اجتماعی داشتن این مهم است و برای همین هم که ما بیش از آنکه تلاش کنیم یا حداقل به موازات اینکه تلاش کنیم مسئله حضور زنان را در مناصب و فرصت‌ها پیش بینی کنیم لااقل به موازات آن باید به تغییر دیدگاه‌ها بپردازیم به جامع دیدن مسائل بپردازیم. به تجربه‌های میدان داشتن، به درک درست موقعیت به گماشته شدن افراد صاحب صلاحیت در آن پستی که قرار است تصمیم ساز، تصمیم‌گیر، سیاست‌گذار، مقنن باشد. خانم دکتر و همکارانشان در تمام ادوار مجلس یک فراکسیون زنان کسر کوچکی از کل جمعیت نمایندگان مجلس است بعد شما تصور کنید که این جمع کوچک در بهترین حالت یک مسیر علیه حوزه زنان را شناسایی کند برایش یک راهکاری داشته باشد، یک پیشنهاد تقنینی داشته باشد، این کسر یا کوچک جمع کوچک چه قدر باید تلاش کند تا بتوانند یک جمعیت چند برابری کسانی را که نه فقط، چون مرد هستند بلکه، چون درک نزدیکی از موضوعات مرتبط با زنان و خانواده بخش قابل توجهشان ندارند را متوجه کند.

سوال: فکر می‌کنم این تلاش در قانون جوانی جمعیت خیلی انجام شده است؟

محمدبیگی: ما در تجربه زیستی خودمان در حوزه همراه سازی مجلس ما در قوانین مربوط به حوزه خانواده و جمعیت در مجلس یازدهم که یکی از ویژگی‌های بارز مجلس انقلابی حمایت از خانواده و جمعیت بود و نکته‌ای که انجام شد این بود که همه همراه شدند و این طور نیست که ما بخواهیم فقط بگوییم زن‌ها باید این موضوع را حل کنند. من هم با خانم دکتر موافق هستم از این بابت که مسئله زنان صرفاً نباید با نگاه زنانه نگریسته بشود نگاه زنانه ظریف و دقیق و موشکافانه و جامع نگر و همه طرفه باید باشد، اما آن نگاه قوامیت مردانه نگاه پرقدرت مردانه هم باید سر جای خودش باشد، نگاه جامع به اطراف موضوعات حوزه زنان باید باشد ما یکی از مشکلاتی که در این زمینه داریم یا آدم‌هایی می‌آیند صرفاً میدانی هستند تجربه اندیشکده و دانشگاهی و فناورانه در این موضوعات ندارند یا از این ور کسانی را می‌آوریم صرفاً استاد دانشگاه هستند به لحاظ نظریه‌پردازی رتبه‌های خوبی را می‌گیرند و استاد سخن هستند، اما وقتی که یک موضوع مسئله‌ای را می‌گذاری روی میزشان که بر اساس حل مسئله بتوانند برای آن راه حل بنویسند فاقد توانمندی حل مسئله هستند. چیزی که ما در قانون جوانی جمعیت بهره بردیم این بود که بیست و یک مسئله را شناسایی کردیم و بر اساس روش حل مسئله برای آن بیست و یک مانع یا مسئله آمدیم راه‌حل را به عملیات تقنینی تبدیل کردیم و با راهنمایی بسیاری از بزرگان توانستیم قانون را بنویسیم بله این قانون ممکن است اشکالاتی داشته باشد ولی در مجموع می‌توانم بگویم بسیار قابل دفاع و جامع و به قول رهبر عزیز انقلاب دوراندیشانه و دلسوزانه نوشته شده و تنها قانونی است که با لفظ حیاتی از سوی مقام معظم رهبری عنوان شده.

سوال: الان که داریم راجع به قانون جوانی جمعیت و خانواده صحبت می‌کنیم، چون شما در مجلس هستید الان در فراکسیون تصمیم‌گیری‌های مختلف می‌خواهید انجام بدهید و شاید الان در حال برنامه ریزی هستید الان مهم‌ترین چالش‌های زنان کشور ما توی جامعه چیه مسئله خانواده است؟ موضوع حجاب؟ اشتغال؟ بحث موضوع حالا فرآیند‌های مختلف در مسئله حجاب تعریف می‌شود؟

محمدبیگی: من یک نکته خدمت شما بگویم وقتی دفاتر ما نمایندگان محل رجوع مستقیم مردم است، چون مردم مدیران دولتی را خیلی نمی‌بینند متاسفانه، ما از میزان حضور مردم مشکلات مردم را احصاء می‌کنیم و در کنارش از مرکز پژوهش‌ها، اندیشکده‌ها استفاده می‌کنیم و آمار می‌گیریم خود صدا و سیما مراجع آماری است و سایر مراکز رسمی که آمار ارائه می‌کند آن چیزی که در رسانه‌ها از مشکلات حوزه زنان گفته می‌شود خیلی متفاوت است با آن چیزی که در واقع ما در کف میدان می‌بینیم.

سوال: رسانه‌ها مگر بازتاب مردم نیست؟

محمدبیگی: من احساس می‌کنم ما در حوزه رسانه هنوز به آن جایگاهی که باید دست پیدا بکنیم که رودررو مشکلات مردم بتوانیم به خوبی بیان بکنیم هنوز نیست. ما چند تا برنامه ویژه گفت‌وگوی خبری داریم که با وقت موسعی به حوزه زنان و خانواده بپردازد البته که در حوزه جمعیت و خانواده در سال‌های اخیر اتفاقای خیلی خوبی در رسانه افتاد، اما رسانه منظورم رسانه ملی کشور نیست رسانه‌ای است که در گوشی‌های مردم در شبکه‌های اجتماعی در دست و در جیب مردم دارند مشاهده می‌کنند. ما هر شب یک دور جمهوری اسلامی در رسانه‌ها سقوط می‌کند صبح بلند می‌شویم می‌بینیم که نه جمهوری اسلامی سر پاست، در حجاب و عفاف کل مسئله مملکت را می‌برند به اینکه موضوع مشکل جوانان الان مثلاً الان حوزه عفاف و حجاب است ولی وقتی ما می‌رویم ..

سوال: می‌خواهم این را بگویم به عنوان یک خانم گوشیم را در دست می‌گیرم و می‌بینم که حالا در فضای مجازی موضوع حجاب مطرح می‌شود موضوع اشتغال مطرح می‌شود من دنبال مسکن هستم، دیگری دنبال اشتغال هست از نگاه شما که نماینده ما هستید مهم‌ترین موضوعات چیه؟

محمدبیگی: من فکر می‌کنم بی‌توجهی به هویت زنان و زنان و دختران یکی از مشکلات اساسی ماست، باز تعریف مسائل و قوانین و راهبرد‌ها براساس نیاز‌های واقعی زنان و دختران امروز طراحی نشده و داریم به آن سمت پیش می‌رویم ولی خیلی ضعیف مثال عرض می‌کنم نیاز هفت میلیون دختر و پسر ما به ازدواج است چه قدر واقعی دیده شد؟ و چند درصد از وام داده می‌شود چقدر ما به سمت ازدواج آسان رفتیم واقعاً مشکل جوانان ما همین است تامین مسکن جوانان ما آمارش هست چند درصد از جوانان ما وقتی که ما صحبت می‌کنیم می‌گوییم چرا ازدواج نمی‌کنید می‌گویند مسکن نداریم، اگر خوابگاه متاهلی داشتیم اگر مسکن داشتیم حتماً ازدواج می‌کردیم. بحث دیگر بحث مسئولیت‌پذیری و مهارت زندگی است واقعاً درصد زیادی از جوانان ما مدرک گرفتند، اما مهارت زندگی ندارند و اینها مشکلات واقعی شان است. ما سعی کردیم قسمت‌هایی از اینها را تبدیل به قانون بکنیم اینها مشکلات واقعی مردم است. مشکلات معیشتی، بیشترین مراجعینی که ما الان داریم به دفاتر نمایندگان مردم وام می‌خواهند، تسهیلات می‌خواهند قرض‌الحسنه بتوانند اجاره‌بهایشان را تکمیل بکنند. بتوانند دخترشان را جهیزیه بدهند، بتوانند خرج تحصیل فرزندان بدهند این الان مشکل جدی جامعه است.

سوال: حالا که دارید صحبت از موضوعات و دغدغه‌مندی‌های زنان در جامعه می‌کنید من برمی‌گردم بعد از آن خانم فرهمندپور پاسخ دادن به نقش مطالبه‌گری مجلس مخصوصاً فراکسیون زنان؟

فرهمندپور: من اصلاً با این استراتژی در سؤال شما موافق نیستم من از شما می‌پرسم ما سی تا حدوداً مثلاً کمتر یا بیشتر سی تا وزارت خانه داریم اگر از شما بپرسم مهم‌ترین وزارتخانه ما کدام وزارت است شما چه جوابی می‌دهید؟ هر وزارتخانه جای خودش را دارد، هر وزارتخانه ماموریت خودش را دارد شما یه تعدادی بیست تا سی تا کمتر بیشتر دستگاه دارید، کدام مهم‌تر است من می‌گویم هر کدام از آن‌ها نباشند بخشی از مصالح و منافع ماموریت‌ها معطوف به مردم لنگ می‌ماند، تمام دستگاه‌ها، ذی نفعان خودشان را دارند هر دستگاهی متناسب با ماموریت خودش باید اقتضائات ذینفعان خودش را از جمله بر اساس متغیر جنسیت ببیند.

سوال: اگر اولویت‌های حوزه زنان مشخص نباشد بر اساس کدام اولویت چطور می‌تواند تصمیم‌گیری کند؟

فرهمندپور: نه خانم دکتر ببینید اولویت‌های زنان متناسب با اینکه در چه قشری، در چه موقعیتی در چه سنی و در مواجهه با پیشانی ماموریتی کدوم دستگاه هستند متفاوت است. شما نمی‌توانید بگویید، چون یک عده ما خانم سرپرست خانوار داریم که مسئله آنها مسئله جدی است ما به مسائل زنان آموزگار توجه نکنیم، آموزش پرورش ذی‌نفعان خودش را دارد باید زنان را در ماموریت‌های خودش ببیند به عنوان دانش‌آموز به عنوان آموزگار به عنوان کارمند به عنوان خانواده دانش آموز.

سوال: من در جمله بندی هایم می‌گویم کلان محور‌ها باید مشخص باشد

فرهمندپور: این استراتژی نادرستی است ببینید من به عنوان یک کنشگر میدان به شما عرض می‌کنم، ببینید شما اگر قرار باشد وزارت کشاورزی من مثال برای شما بزنم ما بخش عمده کارگران بخش کشاورزی زنان هستند، گردش مالی کشاورزی ما چقدر در اختیار زنان است؟! اصلاً این هیچ نسبت و تناسبی با هم ندارد یعنی آن زن شالی‌کار بیماری و مریضی و خستگی شالی‌کاری مال اوست ولی گردش مالی مثلاً تجارت برنج چه قدر دست خانم‌هاست؟ خوب این الان اینجا خودش مهم است، ماموریت چه کسی است وزارت کشاورزی، اما وزارت صنعت ماموریت خودش را دارد در قبال زنان، وزارت اقتصاد ماموریت خودش را دارد، وزارت عتف و آموزش پرورش مسئولیت خودش را دارد. بحث این است که آن چیزی که مسئله زنان است این است اینکه اصولاً زنان در جمع متغیر جنسیت است یعنی زن بودن است یا مرد بودن، در مجموعه ذی نفعان ماموریت دستگاه‌ها دیده نمی‌شود تا معلوم شود مسئله آنها چقدر مهم است.

سوال: چرا دیده نمی‌شود؟

فرهمندپور: نکته همین است آسیب اصلی همین است یعنی اگر شما به من بگویید اصلی‌ترین مسئله زنان چیه من میگویم اینکه مسئله بودگی مسائل زنان تایید نشده، پذیرفته نشده.

سوال: کی قرار است اصلاح شود؟ ما تاکیدات مقام معظم رهبری را داریم، صحبت‌های رئیس جمهور را داریم، صحبت‌های رئیس مجلس را داریم.

فرهمندپور: برمی‌گردم به آن حرفی که اول عرض کردم، ما برای دیده شدن مطالبات زنان ساختار‌های بخشی محدودی دیدیم که قدرت اثر گذاری فرا بخشی ندارد. یعنی شما اگر گفتید مثلاً مشاور امور بانوان فلان وزارتخانه، مشاور امور بانوان فلان وزارتخانه قدرت اثر گذاری بر تصمیمات وزیر، معاونین وزیر، مدیران کل، مدیران کل استانی و غیرو را ندارد وقتی شما قوت اثرگذاری را ندارید عملاً بخش قابل توجهی از ذی‌نفعان ماموریت‌های آن دستگاه نادیده گرفته شدند. فرق نمی‌کند زن کشاورز باشد یا مددجوی بهزیستی و کمیته امداد باشد یا زن فعال اقتصادی و فعال سیاسی، چون شما اصولاً نتوانستید زنان را و متغیر جنسیت اینکه زن است یا مرد، من باز هم تاکید می‌کنم من الان یک موضوعی که همین الان باهاش درگیر هستیم در شورای انقلاب فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب کرده در اصول ناظر بر بازنگری آیین نامه ارتقا موضوع عدالت جنسیتی و خانواده محوری لحاظ بشود، این چیزی هم نیست که شورای انقلاب فرهنگی گفته باشد سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در موضوع خانواده می‌گوید، تمام نظامات ما از جمله نظامات آموزشی باید خانواده محور باشد حالا شورای‌عالی انقلاب فرهنگی این را مورد تاکید قرار داده که اگر آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت علمی می‌خواهد بازنگری بشود از جمله مواردی که باید لحاظ بشود خانواده محوری و عدالت جنسیتی است ما الان در مطالبه این موضوع در فرآیند بازنگری آیین‌نامه ارتقا دچار مشکلیم، چون مخاطب ما در واقع پاسخش این است می‌گوید مگر فرق می‌کند هیئت‌علمی زن باشد یا مرد باشد آیین‌نامه ارتقا، آیین نامه ارتقا است زن بودن و مرد بودن دخالت ندارد و من یک نفری هستم که باید یک جمعی را که به رغم اینکه سی تا سی و پنج درصد اعضای هیئت علمی ما خانم هستند، جمع بازنگری کننده آیین‌نامه ارتقا فقط آقایون هستند و من فقط به عنوان نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی که باید موضوع خانواده محوری را دنبال بکنم باید جمع این کارگروه را متقاعد کنم که فرق می‌کند هیئت‌علمی خانم باشد یا آقا وقتی شما می‌خواهید امتیازات شغلی حرفه‌ای اجرایی او را ببینید.

سوال: نقش مطالبه‌گری مجلس این وسط کجاست؟

محمدبیگی: ببینید خوب من اینجا می‌خواهم بگویم که اولاً که ما چهارده زن هستیم در مجلس دوازدهم که برای بیش از چهل و یک میلیون نفر زن مستقیما نماینده‌ای اگر بخواهیم از دیدگاه عدالت جنسیتی نگاه کنیم خوب تعداد ما آن قدر کم و موضوعات آن قدر زیاد است که اگر از صبح علی الطلوع تا آخر شب هم کار بکنیم عملاً نمی‌رسیم. خیلی از موضوعات که روی میز خودمان است در همین برگه‌های من الان اینجا نوشته شده که فقط به عنوان تیتر عرض بکنم ما به آنها برسیم همین امروز خدمت آقای وزیر کار بودیم برای بحث بیمه زنان خانه دار اینکه من اول باید باید بیایم اصلاً تعریف زن غیر فعال با خانه دار مشخص کنم.

سوال:خبر خوش ندارید برایمان؟

محمدبیگی: خبر خوش که الحمدالله زیاد است، اما می‌خواهم این را عرض کنم ما برای بحث‌های خانواده مسائل زیادی داریم. حداقل ده عنوان الان روی میز ماست که یک به کنار داریم اینها را پیگیری می‌کنیم، اما قبول بکنید با این تعداد نماینده زن نمی‌گویم درصدی برای زنان بگذاریم، چون من هم معتقد به بحث شایسته‌سالاری هستم، شایستگی زنان دیده بشود در معرض انتخاب قرار بگیرد، همراهی مردان و مردان در موضوعات زنان مثل همسران ما که ما را یاری کردند، همراهی بکنند بیاید ببینید که ظرفیت عظیم نیمه جامعه‌ای به نام زنان چه قدر بالاست و از این انرژی که از این ظرفیت آزاد می‌شود چقدر محصولات خوب می‌شود بهره‌برداری کرد. من در مجموع این را می‌خواهم بگویم آنچه که ما باید با عنوان زنان حکمران برای آینده کشور در نظر بگیریم، الزامات خانواده محوری است که ما در برنامه هفتم ما اینها را آوردیم شاخص‌های ارتقا یافته حوزه زنان است که هر پنج سال در قالب برنامه هفتم می‌آوریم و بتوانیم در همین پنج سالی که دست ماست و تا آخر مجلس و توی این سیاست‌گذاری‌ها باید بتوانیم این شاخص‌ها را تبدیل به قانون بکنیم و قانون‌ها را برای اجرا ببریم. در نظارت بر اجرای قوانین همه باید کمک کنند، زن و مرد ندارد ما باید بتوانیم برای تربیت انسان‌های صالح پایه و اساس هر جامعه را بر اساس خانواده محوری بنا کنیم.

سوال: خانم دکتر فرهمندپور جمع بندی بفرمایید؟

فرهمندپور: من می‌خواهم بگویم که یک بحث انتقادی طبیعی است که انتقاد کنیم، اما من استفاده می‌کنم از رهنمود‌های مقام معظم رهبری که فرمودند مراقب باشیم توجه به امتداد بلند راه پیش رو ما را از دستاورد‌های عظیم گذشته غافل نکند. حقیقت این است که کارنامه جمهوری اسلامی در دهه‌های گذشته به رغم فراز و فرود‌ها و موقعیت‌های مختلف کارنامه قابل دفاعی است هر چند مطلوب نیست و من امیدوارم که بحث‌های انتقادی از این جنس منجر نشود به اینکه ما دستاورد‌های عظیمی که جمهوری اسلامی در اختیار زنان قرار داده...

سوال: هر چیزی که ما مطرح می‌کنیم نسبت به تقویت حوزه زنان در کشور است؟

فرهمندپور: دقیقا، این نکته مورد تاکید قرار بگیرد به ویژه برای دختران جوان و زنان جوانی که شاید تجربه‌های دهه‌های قبل را ندارند. بگویم که این بحث‌های انتقادی برای بهتر شدن و نگاه عالی‌تر به راه پیش رو است و به تعبیر مقام معظم رهبری ما را از عظمت راه طی شده و دستاورد‌های گذشته غافل نکند.